💠 گردشگری مقاومت

✍️ ابوالفضل قیامی
راهنمای گردشگری تاریخ و فرهنگ

گردشگری یا توریسم در آغاز و تا چند دهه قبل ذیل “جهانگردی” تعریف می‌شد و در داخل هر کشور ذیل سفر تفریحی، زیارتی و یا دیدن دوستان و اقوام. در دهه‌های اخیر، در ایران عمدتا بعد از انقلاب گردشگری سازمان یافته‌تر شد.
آموزشگاه‌های گردشگری و آژانس‌های گردشگری تاسیس شد. تعدادی زیاد تور لیدر تربیت شد. فقط در قم بیش از دویست نفر ظرف ده ساله گذشته آموزش دیده‌اند. در آموزش و اجرا نیز تقسیم‌بندی‌هایی صورت گرفت.
در ابتدا دو شاخه کلی – یکی طبیعت‌گردی و دیگری تاریخی و فرهنگی – راه اندازی شد ولی به‌تدریج با رشد گردشگری و تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، این
تقسیم‌بندی‌ها گسترش یافت؛ مثلا در طبیعت‌گردی، پرنده نگری، کویر نوردی، خزنده‌شناسی و … شکل گرفت. در بخش تاریخی و فرهنگی هم همینطور؛
مثلا گردشگری موزه، گردشگری رخداد (جشن‌ها و سنت‌های)، گردشگری گورستان یا سیاه از شاخه‌های گردشگری تاریخی و فرهنگی است.
گردشگری مذهبی (معنوی) یک دیگر از شاخه‌های تازه تاسیس شده ذیل تاریخ و فرهنگ است.
گردشگری مقاومت ذیل گردشگری تاریخی و فرهنگی عنوانی تازه تاسیس در سال‌های اخیر است. میز این گردشگری نیز در وزارت میراث راه‌اندازی شده است.
هدف گردشگری مقاومت جذب گردشگر با مقصد و معرفی اماکن، نمادها و شخصیت‌هایی است که در تاریخ ایران به عنوان مقاومت در برابر تهاجم بیگانه نقش ایفا کزده اند؛ مثلا در بوشهر موضوع رئیس علی دلواری و دلیران تنگستان به عنوان برنامه و همایش گسترده برای جذب توریست تعریف و اجرایی شده است.
در شهر رشت با محوریت میرزا کوچک خان و واقعه جنگل در حال شکل‌گیری است .
در مشهد می‌توان از شخصیت کلنل محمد تقی خان پسیان و همچنین رخداد مسجد گوهر شاد ظرفیت گردشگری مقاومت تعریف کرد.
موزه‌های دفاع مقدس در تهران و همدان و برخی شهرهای دیگر بخشی از مقاصد جذب گردشگر مقاومت است.
جریان راهیان نور، گر چه با ساماندهی سپاه و آموزش و پرورش در ابتدا برای دانش‌آنوزان شکل گرفت، اما در سال‌های اخیر سالانه هزاران نفر به صورت فردی و گروهی و خانوادگی برای بازدید جبهه‌ها دعوت و اعزام می‌شوند.
این حرکت می‌تواند به شکل سازماندهی شده برای همه طبقات اجتماعی در قالب “تورهای گردشگری مقاومت” فعال و اجرایی شود.
تربیت تورلیدرهایی آشنا و مطلع از جریان جنگ و شهرهای جنگی و عملیات مختلف می‌تواند زمینه اشتغال و اقتصادی کردن این جریان روا با اهداف صنعت گردشگری سازگار کند.
در سطح جهانی شاید با این عنوان مشخص “گردشگری مقاومت” وجود نداشته نباشد، اما ذیل کلی جذب توریست برای اماکنی با عنوان
“نماد سرباز گمنام” و محوطه‌های تاریخی در داخل پارک‌ها با عنوان جنگ و مقاومت، یکی از مقاصد گردشگری است.
اماکنی در اروپا که بازمانده جنگ است مثل محل دیوار تخریب شده برلین میان دو آلمان اکنون مقصد بزرگ گردشگری است.
هم‌اکنون شهر قم با داشتن اماکنی چون مدرسه فیضیه، خانه امام خمینی و محله آبشار به عنوان یادآور واقعه ۱۵ خرداد پتانسیلی برای جذب گردشگر است. همینطور گورستان‌های باغ بهشت، شیخان، مزار شهدای فتح خرمشهر، محل دفن شهدا و سردارانی چون شهید زین‌الدین و … موقعیتی برای معرفی مقاومت در جنگ هشت ساله برای گردشگران است.
اماکن دیگری چون نماد و مدفن شهدای گمنام در کوه خضر، موزه دفاع مقدس، ميدان مفید، خیابان و مسجد چهارمردان به عنوان پایگاه اصلی انقلاب و تظاهرات و محل‌های اصابت موشک مثل سه راه بازار و … از موقعیت‌های دیگر این نوع گردشگری است.
در شهر قم سال گذشته (آبان ۱۴۰۱) همایشی با مشارکت شهرداری و دبیرخانه بین‌المللی گردشگری مقاومت برگزار شد. هدف این همایش برنامه‌ریزی برای جذب توریست و گردشگر با معرفی اماکن نمادها و رخدادهای جنگ هشت ساله و … بود.
این اهداف می‌تواند ذیل گسترش گردشگری و جذب توریست زمینه خوبی برای جذب گردشگر به شهر قم باشد.
۱۴۰۲/۰۸/۰۱