آیت‌الله میرزا محمد فیض قمی (ره)

https://www.isna.ir/news/1400042316604/%DB%8C%DA%A9-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1

ایسنا (https://www.isna.ir/news/1400042316604/%DB%8C%DA%A9-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1)

یک قرن حضور سید محسن محسنی- قم پژوه- در یادداشتی به بهانه یکصدمین سال بنیانگذاری حوزه علمیه قم شخصیت و اقدامات آیت‌الله میرزا محمد فیض قمی (ره) را واکاوی کرده است.

💠 درگذشت آیت‌الله حاج میرزا مهدی فیض (۱۳۹۹ – ۱۳۰۳)

✍️ سیدمحسن محسنی

۲۱ فروردین ماه امسال (۱۳۹۹) آیت‌الله فیض فرزند مرجع تقلید درگذشته حاج میرزا محمد فیض و اخیر فرزند ادیب و تاریخ‌نگار قم در دوره ناصری میرزا علی اکبر فیض در سن ۹۶ سالگی در نیمه شعبان درگذشت. خاندان فیض از خاندان نامدار و تاثیرگذار و علمی قم در حدود دویست سال اخیر این شهرند. نیای اعلای آنها میرزا محمد خوانساری در زمان فتحعلی شاه قاجار از خوانسار به قم آمد. برادر این جد اعلا به نام میرزا محمد علی فیض متخلص به غرقی که در زمره فضلا و شاعران در دوران فتحعلی شاه محسوب می‌شد همواره طرف توجه شاه قاجار بود. فرزند میرزا محمد به نام میرزا علی اکبر فیض از نویسندگان و کاتبان پرکار دوره قم در دوره ناصری است که چند تالیف مهم در بارۀ قم دارد. معروف‌ترین تالیفاتش در خصوص قم «تاریخ قم» وی است که نسخه آن دیده شده است لیکن هم اینک معلوم نیست در کجا است. یکی دیگر از تالیفات وی «تذکره شعرای معاصرین دارالایمان قم» است که بنیادقم‌پژوهی آن را منتشر کرده است. بیشتر تالیفات وی به صورت نسخ خطی باقی مانده و چاپ نشده است. او رساله‌ای با دو تحریر در خصوص شرح احوال خاندان خود نیز دارد. فرزند نامدار وی حضرت آیت‌الله حاج میرزا محمد فیض است که در تاسیس حوزه علمیه قم و دعوت از حاج شیخ عبدالکریم حائری نقش عمده داشت. در مراسم ختم همو بود که حاجی علی رزم آرا نخست وزیر وقت ترور و کشته شد. فرزندان آیت‌الله محمد فیض نیز در عرصه دینی و علمی و اجتماعی بسیار فعال بودند. یکی از فرزندان آن مرحوم، حاج شیخ عباس فیض همچو جد خود از روحانیون و نویسندگان بسیار پرکار به شمار می‌رود. معروف‌ترین اثر او «گنجینه آثار قم» در دو جلد است. این اثر حدود پنجاه سال پیش به چاپ رسید و اخیرا بنیاد قم‌پژوهی با ویرایش جدید درصدد چاپ مجدد آن است. دیگری مرحوم دکتر علیرضا فیض است که استاد ممتاز فقه و اصول در دانشگاه تهران بود و حدود دو سال پیش درگذشت. فرزند دیگر آیت‌الله فیض، صاحب سخن یعنی مرحوم حاج میرزا مهدی فیض است. آن مرحوم حدود هفتاد سال بر جای پدرش در مسجد امام حسن عسکری(ع) امامت جماعت را عهده‌دار و معروف به «امام عصر» بود؛ چون صرفا نماز عصر را به لحاظ فضیلتش در عصرگاهان برگزار می‌کرد. حدود یک سال پیش که دیگر ناتوان شده بود آن را ترک و به عهده مرحوم آیت‌الله بطحایی واگذار کرد. آن مرحوم به جز عرصه دینی از فعالان عرصه اجتماعی نیز محسوب می‌شد. از نکات جالب زندگی‌اش این بود که تا سن ۹۴ سالگی هیچ‌گاه روزه خود را ترک نکرد و در همان حالِ روزه‌داری به فعالیت اجتماعی نیز می‌پرداخت و از کمک به درماندگان دریغ نداشت. جمیع خاندان ایشان نیز متصف به این اوصاف‌اند. او متولی چند موقوفه بود. یکی دیگر از نکات جالب، تولد ایشان در نیمه شعبان بود و به همین جهت نامش را مهدی گذاشتند و جالب‌تر این‌که در همین روز نیز درگذشتند. عقیده‌ای در خاندانشان وجود دارد مبنی بر این‌که هر که به دنیا می‌آید نامش را با خود می‌آورد. تفصیلش و مصادیقش را در این خاندان باید در جای دیگری گفت. فرزندان ایشان نیز هم اکنون در عرصه‌های مختلف اداری و علمی و پزشکی و اجتماعی فعال و کارگشایند. در یکی دو سال اخیر درگذشت فرزند شاعر و فاضلش مرحوم مصطفی فیض و عیالش آن مرحوم را غمدار کرده بود. این را هم باید گفت یک میراث معنوی در این خاندان وجود دارد که قدمتش به حدود یک صد سال می‌رسد و آن انجام مراسم شب‌های قدر و روضه‌خوانی و ادعیه خوانی در روزهای جمعه در خانه بزرگ میراثی و کهنِ قاجاری مرحوم آیت‌الله حاج میرزا مهدی است. امیدواریم این مراسم و خانه مزبور به صورت میراثی ارزشمند برای شهر ما حفظ و نگاهبانی شود.
به سیاق روش بنده باید از ارادات والدم به این خاندان که قدمت آن به زمان مرحوم آیت‌الله فیض بزرگ بر می‌گردد، یاد کنم. دیشب از پدرم پرسیدم گفتند که آیت‌الله فیض بسیار خوش محضر و گرم و شیرین و بی‌تکبر بودند؛ به گونه‌ای که بسیار وقتها به همراه برادرم کربلایی آقا علی و چند تن دیگر به باغ اجارداری برادرم می‌رفتیم و از محضر آن بزرگوار استفاده می‌کردیم. ارادات و دوستی‌ام به این خاندن و مرحوم حاج شیخ عباس و مرحوم آیت‌الله حاج میرزا مهدی به بالای هفتاد – هشتاد سال می‌رسد و این‌که آن مرحوم در کار خیر بسیار سخی بودند.
این را هم بگویم که بیت آن مرحوم در کوچه آسید اسماعیل (محله سابق اسحاقیه) قرار دارد که مجاور محله والد و زادگاه نگارنده (کوچه نو) است.
درگذشت آن روحانی بزرگوار را به اهل علم و فضیلت و خاندان محترم فیض به خصوص دوست گرامی پزشک انسان مدار دکتر محمد باقر فیض تسلیت و تعزیت عرض می‌کنم.
امیدواریم اولیای امور علمی و فرهنگی در تدارک همایشی شایسته برای بزرگداشت این خاندان ارجمند به همراه چاپ آثار علمی آنان برآیند.