بنای شهرک امام خمینی قم در بنیاد قم پژوهی بررسی شد

شفقناقم- چهارصد و بیستمین جلسه بنیاد قم‌ پژوهی با عنوان «بررسی بنای شهرک امام خمینی و نقش مرحوم سید ابوالفضل تولیت» روز سه‌شنبه بیستم اردیبهشت ماه در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.

به گزارش شفقنا، محمدمهدی هادی‌به در ابتدا به نقش تاریخی خاندان تولیت در قم پرداخت و به طور ویژه نقش مرحوم سیدابوالفضل تولیت را در طرح‌ریزی و بنای شهرک امام خمینی تبیین کرد. او از نظر پیشینه تاریخی با اشاره به پیشگام بودن روحانیت شیعه در محرومیت زدایی جامعه و کمک به مستضعفین، به نقش تنی چند از علمای نامدار مانند مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری، مرحوم سیدشهاب الدین مرعشی نجفی، مرحوم سیدابوالقاسم خویی و … در خانه‌سازی برای روحانیون در قم پرداخت.

این پژوهشگر در ادامه افزود: اولین اقدام برای خانه‌سازی برای محرومان در سراسر کشور در ۲۱ فروردین ماه ۱۳۵۸ طی پیامی از سوی امام خمینی، انجام شد که طی آن اقشار گوناگون مردم برای مشارکت در این امر خیر حضور فعال داشتند.

ارتباط خوب مرحوم تولیت با سران جمهوری اسلامی به‌ویژه امام راحل و مرحوم هاشمی رفسنجانی که در جریان مبارزات علیه حکومت شاهنشاهی شکل گرفته بود و همچنین تصمیم قبلی خود مرحوم تولیت، سبب شد قطعه‌ای پنجاه هکتاری در محدوده جنوب شرقی شهر قم که امروزه بلوار شهید کریمی نام دارد، برای مسکن محرومان اهدا کند و همچنین مبلغ پنجاه میلیون تومان نیز برای پیشبرد این هدف بابت دستمزد مهندسین و کارگران اختصاص دهد.

عملیات اجرایی ساخت این شهرک با ساخت ۱۱۷۵ واحد منازل ویلایی در قطعات ۱۲۰ و ۱۵۰ متری با طرحی زیبا و منحصر به‌فرد در بهار سال ۱۳۵۸ آغاز شد و در سال ۱۳۶۲ به طور کامل به پایان رسید و در اختیار محرومان قرار گرفت.

او در ادامه به معماری ویژه و ناب این شهرک به‌خصوص طراحی نقشه آن اشاره کرد و افزود: هنر معماری تابع اصول و ضوابط معین و شناخته شده‌ای است و پیوندی استوار با فرهنگ جامعه و الگوهای رفتاری دارد. به همین سبب سبک معماری هر دوره انعکاسی از فرهنگ و هنر آن دوره محسوب می‌شود.

هادی به افزود: مسئولیت طراحی شهرک امام خمینی به شرکت بین‌المللی مهندسی ایران ایریتک سپرده شد. مهندس کامبیز آرامی معمار اصلی پروژه شهرک امام خمینی قم بود. این شرکت یک شرکت مشاور صنعتی وابسته به شرکت ملی فولاد بود.

در طراحی این شهرک سعی بر آن بوده تا با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و رعایت اقداماتی که برای کنترل اقلیم گرم و خشک شهر قم لازم بود، ساختمان‌هایی ساخته شود که مناسب آن شرایط باشد و آفتاب نتواند به‌راحتی نفوذ کند. ساختمان‌هایی با زاویه خاص نسبت به خورشید ساخته شد و فضاهای سبزی در کنج‌های ورود به محله‌ها کاملا در دسترس افراد ایجاد شد تا ضمن گذر از کوچه‌ها با توجه به زاویه طراحی شده، بر اثر پرسپکتیوها فضای زیبایی در چشمانشان مجسم شود.

این پژوهشگر در ادامه گفت: از ابتدای برنامه‌ریزی برای ساخت شهرک یکی از اهداف اصلی پروژه، ارزان سازی و مقرون به صرفه بودن هزینه ساخت برای اقشار محروم بود. شناژهای ساختمان‌ها به طور یک‌تکه اما در عین حال بسیار محکم ریخته شد. شناژبندی، سازه بتنی، کلاف کف و دیوارهای مشترک، سری‌سازی شده و پایه‌ها به طور مشترک اجرا شد. در هنگام ساخت تمامی امکانات مورد نیاز در یک شهرک از جمله درمانگاه، مدرسه، مسجد، فروشگاه‌های بزرگ و کوچک لحاظ شد.این شهرک یکی از اولین نقاطی بود که در شهر قم گازرسانی به آن صورت پذیرفت. از تعداد ۱۱۷۵ واحد مسکونی در این پروژه تعداد ۴۹۵ واحد در سمت راست بلوار شهید کریمی فعلی و مابقی در سمت چپ که مسجد قدس و فروشگاه‌ها و فضاهای آموزشی قرار دارد، ساخته شد.

او ادامه داد: کوچه‌های شهرک با عرض هشت متری و طول بسیار کم ساخته شده و در ابتدا و انتهای کوچه‌ها فضاهای سبز مناسب وجود دارد به طوریکه این شهرک را به یک مکان نمونه در شهر قم از نظر فضای سبز مناسب برای سکونت تبدیل کرده است. در مرکز شهرک مسجد زیبایی طراحی شد که مقبره مرحوم تولیت نیز در آن واقع است. در اطراف آن مغازه‌ها و فروشگاه‌ها برای خرید مایحتاج مردم در نظر گرفته شد. مسجد کاملا بلند و به اصطلاح معماری در مقیاس انسانی در نظر گرفته شده است؛ به‌گونه‌ای که وقتی انسان در کنار مسجد می‌ایستد و به آن نگاه می‌کند در مقایسه خودش با مسجد، مسجد کاملا بلند است و فرد خودش را کوچک می‌بیند.

هادی به در پایان ضمن ابراز نگرانی و تاسف نسبت به وضعیت فعلی آرامگاه مرحوم سیدابوالفضل تولیت، خواستار اقدامی حقوقی از سوی نهادهای مربوطه به‌ویژه بنیاد قم‌پژوهی شد.