جاذبه گردشگری استان قم کاروانسرای تاریخی پاسنگان

بخش سوم گزارش پانزدهم قم گردی: کاروانسرای تاریخی پاسنگان
@qomgard
کاروانسرای پاسنگان، کاروانسرایی مربوط به سده۱۳ ه. ق. دوران صفویه و در بخش مرکزی قم، نزدیکی روستای زنبورک از توابع جنت آباد واقع شده است . این اثر در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسرای پاسنگان هم‌اکنون در شعاع چند صد متری جاده ارتباطی اتوبان قدیم قم به سمت کاشان و در محدوده دشت واقع است.(از جاده قدیم نیز قابل دسترس است) . در مجاورت این کاروانسرا دو آب انبار واقع شده یکی مربوط به دوره ایلخانی و دیگری مربوط به دوره صفوی است . این کاروانسرا به شکل مربع ۵۰ در ۵۰ متر و به صورت چهار ایوان بناشده که درچهار گوشه ی آن چهار برج توپُر مدوّر از سنگ لاشه ساخته اند. این برج ها بر بالای خود کنگره یا جان پناه بلند ندارند و ظاهرا کارکرد دفاعی نداشته اند. و در طرفین ورودی ساختمان ، ده طاق نمای تزئینی بنا ساخته است.در کاروانسرای پاسنگان اتاق چهارپاداران کوچک است. تمام کاروانسرا از آجر ساخته شده که روی پایه‌ای مرکب از سنگ‌های بزرگ که از سطوح رودخانه گردآوری شده فرا گرفته است. حجره‌هایی در داخل شترخانه‌ها وجود دارد که برای استفاده مراجعه کنندگان در فصول سرما می‌باشد. همه حجره‌ها، چه حجره‌های بیرونی و چه حجره‌های داخلی در ارتفاع ۱۲۰ سانتیمتری از کف زمین اصلی بنا شده‌اند.دو حجره دیگر هم در دو طرف ایوان ورودی کاروانسرا قرار دارد که هم از ایوان و هم از حیاط ورودی دارد، که از آنها احتمالا برای سکونت نگهبانان و سرایداران کاروانسرا استفاده می‌شده است.

در فهرست کاروانسراهای ایران، به نقل از کتاب مولر، آمده که این بنا را بازرگانی قزوینی به نام “حاجی محمد باقر” ساخته است. نصرت الله مشکوتی این کاروانسرا را از بناهای قرن سیزدهم هجری قمری دانسته و مولر نیز احداث آن را به نیمه اول قرن (سال ۱۸۰۷ میلادی – ۱۲۲۲ شمسی) نسبت داده است؛ اما ماکسیم سیرو این بنا را متعلق به پیش از زمان شاه عباس اول صفوی می داند. پاسکال کُست از این کاروانسرا طرح دقیقی در کتاب خود آورده که تقریبا مشابه وضع امروزی آن است. دیولافرا در سال ۱۲۹۹ از بنا دیدن کرده و در سفرنامه خود تصویر نمای ورودی آنرا آورده است؛ ولی این تصویر تفاوت های عمده ای با بنای موجود دارد و احتمالا مربوط به کاروان سرایی دیگر است. چنان که گذشت، درباره تاریخ احداث بنا اختلاف نظر وجود دارد. @qomgard

در گذشته این کاروانسرا به پاسگاه ژاندارمری تبدیل شده بود، اما اکنون با همکاری بخش خصوصی در حال باز سازی و بهره برداری(سفره خانه سنتی) است.درطراحی اخیر، امکان رصد ستارگان نیز برای بازدیدکنندگان فراهم شده است. با توجه به قرار داشتن این کاروانسرا در مسیر کویر مرنجاب و آماده بودن امکانات رصد ستارگان برای گردشگران، علاقه مندان به نجوم می‌‏توانند در این مجموعه، ستارگان را رصد کنند. سفره خانه سنتی، محلی برای برگزاری مراسم و آیین‌های مذهبی، فرهنگی، هنری و جشنواره‌های کشوری، اماکن اقامتی و پایگاه پرنده نگری از جمله امکاناتی است که در این کاروانسرا برای بازدید کنندگان فراهم شده است
برای رزرو و بازدید از این مجموعه می توانید با تلفنهای :
۰۹۱۹۸۷۰۲۵۸۶ – ۰۹۱۲۳۴۵۱۸۱۲ (مجيد ابراهيمي پور)
و یا سایت http://pasangancaravansary.com/persian هماهنگی کنید
اطلاعات بیشتر در سایت http://www.makanbin.com/qom/?place
تنظیم گزارش با استفاده از منایع گوناگون توسط گروه قم گردی @qomgard