سماءالاسماء کتابی بزرگ از موسس مدرسه خان قم

مهدی قلی‌خان موسس مدرسه خان و گذر خان در ۱۱۲۳ ق فرزند علی قلی‌خان و اخیر فرزند قرچقای خان کتابی در لغت عربی به فارسی دارد به نام “سماء‌ الاسماء”
آقای دکتر مدرسی طباطبایی هنگام وصف وی چنین گفته است:
“او کتاب بزرگی به نام “سماء الاسماء” در لغت عربی به فارسی به نام شاه سلطان حسین نگاشته که مفصل و نظیر دایره المعارف است. نسخه‌ای از آن در کتابخانه ملک تهران دیده شده است.” (تربت پاکان، ج۲، ص ۲۳۵و ۲۴۱)

یکی از آرزوهای فرهنگی من چاپ این کتاب است. کاش موسسه‌ای مانند میراث مکتوب که مدیر فرهیخته‌اش دکتر اکبر ایرانی خود قمی و از افتخارات شهر ما است، و کارهای این چنینی می‌کند، متولی این کار بشود.
احتمال دارد تا کنون نسخ دیگری هم از این کتاب یافت شده باشد.
خوب است بگویم جد این مهدی قلی‌خان یعنی قرچقای خان که مسیحی ارمنی بوده است در کودکی به اسارت شاه عباس کبیر در می‌آید، و سپس از سرداران بزرگ این پادشاه می‌شود. فرزندان و نوادگان او از جمله همین مهدی قلی‌خان نیز بعدها از علمای مذهب تشیع و صاحب تالیفات متعدد در حکمت و جز آن می‌شوند. تفصیل آن را در تربت پاکان و حدیث عشق (بزرگداشت مرحوم استاد دانش‌پژوه) و دیگر منابع ببینید.
این خاندان و آثارشان ظرفیت ارزشمندی برای تقویت پیوند فرهنگی بین ارمنستان و ایران و خاصه قم هستند.