قرینه‌ای دیگر برای تاریخ احداث تیمچه بزرگ

✍️ سیدمحسن محسنی

در نوشته‌ام که در خصوص استاد حسن معمار قمی در مجله میراث شهاب چاپ شد، تاریخ احداث تیمچه را که به نقل از شیخ عباس فیض در کتاب گنجینه آثار قم ۱۳۰۰ هجری قمری مشهور شده بود، غلط دانستم.
دیشب به رساله میرزا علی‌اکبر فیض راجع به قحطی ۱۲۸۸ ق که منجر به آدم‌خواری شد، نگاه می‌کردم، به نشانه دیگری برخوردم، با این عبارت:
“یک روز عصر در تیمچه بزرگ درب حجره حاجی محمد ابراهیم تاجر که صاحب تیمچه است، نشسته بودم” (قم در قحطی بزرگ، ص۱۲۴)
رقم آخر رساله این چنین است:
“قد تمَّ بید مولفه علی‌اکبر فیض فی سنه ۱۲۸۹”
بنا به وقوع قحطی در سال ۱۲۸۸ق که فیض از آن سال نقل خاطره می‌کند و سال تالیف رساله، تاریخ احداث تیمچه قطعا قبل از این تاریخ‌ها است و چون در کتابچه نفوس سال ۱۲۸۵ق نیز ذکر این تیمچه دیده می‌شود، تاریخ احداث باز به عقب‌تر برمی‌گردد. با این وصف تاریخ ۱۳۰۰ ق برای سال احداث تیمچه بی‌تردید خطا است.
باید با جستجو در متون و اسناد دیگر زمان دقیق احداث تیمچه را که اثری شاخص در معماری سنتی ایران است به دست آورد.