گزارش قم گردی کاروانسرای طرلاب

گزارش قم گردی / هفته سیزدهم / ۱۰/۱۱/۹۴
کاروانسرای طرلاب
کاروانسراها عموما محل اقامت و استراحت کاروان ها بوده که در مسیر جاده های اصلی و بزرگ ساخته می شده است . (نقشی را که امروز مجتمع های پذیرایی در مسیر اتوبانها وجاده ها ایفا می کنند) . در سالهای نه چندان دور، مسافرتها به هر منظوری که بود اعم از تجارت یا سیاحت و زیارت ،عموما دسته جمعی و در غالب یک کاروان صورت می گرفته است . کاروانسراها محل امنی بوده برای اقامت و استراحت افراد و مرکب هایشان تا از سرما و گرما و دستبرد راهزنان در امان باشند.
شهر قم از دیر زمان بدلیل قرار گرفتن در مسیر کاروانهای تجاری و سیاحتی ، دارای کاروانسراهای متعددی بوده که مشهور ترین آن ؛ کاروانسراهای دیر گچین، پاسنگان ، حوض سلطان و طرلاب است.
طرلاب، روستایی است از توابع بخش سلفچگان شهرستان قم که در کیلومتر ۲۵ جاده اراک واقع شده است . این روستا در دهستان راهجرد شرقی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۹ نفر (۱۱خانوار) بوده‌است.در صحبتی که امروز با یک از اهالی(آقای میرزا گل) صورت گرفت هم اکنون نیز ۱۱ خانوار در این ده ساکن هستند که عمدتا دامداری و کمی هم کشاورزی می کنند . این روستا فاقد لوله کشی آب و گاز می باشد . قنات روستا خشک شده و اهالی از آب چاه که در غالب منازل حفر شده، استفاده می کنند .
کاروانسرای طرلاب، درست در حاشیه جاده قم – اراک واقع شده است . این کاروانسرا دو بخش کاملا قابل تفکیک دارد . بخشی مربوط به دوره سلجوقی با بناهای عمدتا سنگی و ملاط ساروج، با سقفهای ضربی و بخشی دیگر مربوط به دوره صفوی و آجری است.با آنکه این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۶۳۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است اما هیچ اثری از مرمت یا اقدامی برای جلوگیری از تخریب آن صورت نگرفته و تنها اقدام میراث فرهنگی نصب یک تابلو در جلوی درب ورودی و یک درب اهنی برای ممانعت از ورود به کاروانسرا است که با گذشت زمان درب آهنی کنده شده و مجموعه کاروانسرا نیز در حال تخریب و نابودی کامل است .
این مجموعه قبل از تخریب توسط زلزله محل سکونت اهالی روستا بوده بطوری که هر یک از اطاق های ان باز سازی و یک خانواده در ان سکونت داشته است . آثار سفیدکاری و درب و پنجره های باقیمانده از زمان سکونت اهالی هنوز پابر جا و قابل مشاهده است . یک حلقه چاه نیز در وسط کاروانسرا حفر شده که آب آن توسط پمپ خارج و هنوز قابل بهره برداری است . یک باب حمام نیزدر کنار این مجموعه توسط جهاد سازندگی ساخته شده که مخروبه ان پابر جاست .
در حال حاضر بدلیل خطر تخریب ، هیچ خانواده ای در آن سکونت ندارد اما بخشهای مختلف ان محل نگه داری دام و طویله الاغ شده است.