✅ تعدادی دیگر از آثار تخریب شده تاریخی قم بر مبنای یادمانده‌ها

سیدمحسن_محسنی

این فهرست بر مبنای خاطرات نگارنده نوشته شده است و طبعا مصون از اشتباه نخواهد بود. امیدواریم پژوهشگران با رجوع به منابع اطمینان آور بررسی لازم را انجام دهند و این فهرست مستند به اسناد صحیح گردد. البته شماری از ابنیه این فهرست به صورت نو بازسازی شد.
۱٫ گنبد امامزاده موسی مبرقع (ع) گویا در دهه شصت یا اوایل دهه هفتاد.
۲٫ گنبد ایوان موسوم به مهد علیا در مسجد امام حسن (ع) تا قسمت کتیبه پایین آن گویا در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد. این گنبد سپس با نگاشتن کتیبه نو بازسازی شد. این گنبد، قدیمی‌ترین قسمت مسجد و متعلق به دوران صفویه بود.
۳٫ مقبره شاهزاده ناصر گویا دهه شصت. قسمتی از این مقبره در دوره پهلوی اول برای خیابان آذر تخریب شده بود.
۴٫ مسجد جامع صرم از دوران گویا صفوی در دهه شصت.
۵٫ مسجد باغ پنبه از دوره قاجار در دهه شصت.
۶٫ ساختمان سابق شهرداری و فرمانداری در باغ ملی سابق مربوط به دوره پهلوی اول در اواخر دهه شصت.
۷٫ امامزاده شاه جمال (ع) در اول جاده اراک گویا دهه هفتاد یا اوایل دهه هشتاد.
۸٫ گذر معروف به «آق ابو» در محله عربستان گویا در دهه هفتاد. تخریب بعد از آن‌که این گذر معبر ماشین‌ها شد اتفاق افتاد. نگارنده این گذر را به‌خوبی به یاد دارد. چندین مغازه در زیر این گذر وجود و هنگام تابستان آرامش و خنکی مطبوعی داشت. می‌گویند بقال زیر گذر از سر و صدای ماشین‌ها اعصابش به هم ریخته بود و فوت کرد.
۹٫ گذر معروف به حیدرزاده در کوچه ارک گویا دهه هشتاد. البته تمامی گذرهای تاریخی قم که از آثار ارزشمند قم بودند به جز یکی دو تا تخریب شده‌اند. گذرها از شاخصه‌های اصلی معماری قم بودند.
۱۰٫ مقداری از تپه باستانی قلی درویش مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد برای گذراندن معبر در دهه گویا هفتاد(نزدیک جمکران)
۱۱٫ بیشتر تپه باستانی و بی‌نظیر شادقلی خان مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد در خیابان عمار یاسر مقابل حرم مطهر در دهه هشتاد. دکتر سیامک سرلک با ستان‌شناس هنگام گزارش این تخریب در بنیاد قم‌پژوهی با اشک و آه از موضوع یاد می‌کرد.
۱۲٫ ساختمان سابق آموزش و پرورش( چهار راه بیمارستان) متعلق به دوره پهلوی اول در اوایل دهه نود.
۱۳٫ سر در مدرسه حکیم نظامی دهه شصت.
۱۴٫ خانه تاریخی تورچی متعلق به دوره پهلوی خیابان باجک کوچه صندوقدار گویا دهه هشتاد.
۱۵٫ خانه تاریخی لاجوردی قاجاری – پهلوی در اوایل دهه نود. با همه تلاشی که نگارنده به کار برد و حتی جناب لاجوردی نماینده و ارشد وراث طبق مذاکرات بنده با ایشان حاضر بود که از قیمت کارشناسی که پانصد میلیون تومان ارزیابی شده بود دویست میلیون تخفیف بدهد و خانه بماند، هیچ اداره یا شخصی برای نجات پیش قدم نگردید. گفتنی است در صورت حفظ این ساختمان ارزشمند، محوری تاریخی با خانه‌های تاریخی یزدان پناه/ ارباب نو و لاجوردی‌زاده و سلامت در باغ پنبه تشکیل می‌شد و یکی از محورهای زیبا و دیدنی قم برای گردشگران می‌گردید.
۱۶٫ امامزاده روستای لنگرود گویا دهه هفتاد.