✅ نام مزارع و بیابان‌های صرم

سیدمحسن محسنی

صرم بعد از لنگرود و خورآباد سومین روستای کهن قُهستان/کوهستان است. نام آن گویا از سردار اساطیری ایران «سلم» برگرفته شده و تلفظ قمی آن هم سلم است.(ل بسیار خفیف بین «ر» و «ل» تلفظ می‌شود.) در متن‌های کهن از جمله خلاصه التواریخ قمی(از دوره صفوی) به مناسبت‌هایی از این روستا یاد شده و در کتابچه‌های قاجاری نیز شرح مختصری از آن آمده است. از جمله: «انار صرم بهتر از انار ساوه و کن است. بسیار خوش مزه و خوش دانه است. انجیر درشت خوب دارد. صیفی آن‌جا جوزق و پیاز و نعناع می‌باشد. به طریقی که نعناع و تخم پیاز بلده[قم] اکثر از این قریه می‌آید.»(تاریخ دارالایمان قم، ص ۱۰۲)
مسجد کهنی هم از دوران صفوی در آن‌جا وجود داشت که به اعتبار روستا می‌افزود و متأسفانه در روزگار ما تخریب و مسجدی نو به جای آن ساخته شد. سنگ‌نبشته کهن آن را خوشبختانه در ورودی مسجد کار گذاشته‌اند.
در ساله‌ایی که آقای محمد زینلی نزد ما کار می‌کرد از فرزندش نام مزارع و بیابان‌های صرم را پرسیدم چنین گفت: «نام مزارع: جونه صرم(در کتاب قم جوانه صرم داریم)، کرونه، خدرَباد، بارونه، بلسور، منیارده، مینیجه، ساقباد، چهل بندگان.
نام بیابان‌ها: گل عرب، تکیه، همواره، نیرمدی، حصاری، چال هفته»
این یادداشت مربوط به حدود بیست سال پیش است. یادم هست دو – سه سال پیش که ذکر جونه صرم را نزد استاد دکتر علی اشرف صادقی کردم، بلافاصله آن را یادداشت کردند. غرض شناسایی نام و موقعیت این اماکن برای تصحیح متون تاریخی و بررسی اسناد است؛ به‌خصوص این‌که با تلفظ محلی ثبت شود.