💠 خانه تاریخی – بومی شیخ‌الاسلامی در روستای میم

✍️ سیدمحسن محسنی

معماری بومی – روستایی قم در حال نابودی کامل است و چیزی از آن باقی نمانده. ساختمان‌های موجود در روستاهای قم دیگر تفاوت چندانی با ساختمان‌های شهر ندارند.
نوسازی یا مدرن‌سازی یا هرچه اسمش را بگذارید، به روستاهای پیرامون قم نیز با شدت تمام راه یافته است و چه بسا ساختمان‌هایی را می‌بینید که از پاره‌ای ساختمان‌های شهری هم لوکس‌ترند.
بنابراین دیدن یک خانه تاریخی – روستایی به سبک سنتی در میم (روستایی در بخش قهستان قم) برای نگارنده که دوستدار این‌گونه بناها است، جذابیتی خاص دارد.
اصلا لطف روستاها به داشتن این‌گونه خانه‌ها است والا چه تفاوتی با شهر است.
گردشگران اروپایی عاشق این‌گونه خانه‌ها و بافت یک‌دست تاریخی هستند. بافتی قدیمی و زیبا که با آرامش بتوانند در آن سکونت و گردش کنند و بتوانند انواع سوغات سنتی را در آن‌جا ببینند و بخرند و از خوراک‌های بومی نوش جان کنند. گردشگران چشم آبی را نگارنده در بافت تاریخی یزد و کاشان دیده است. چرا قم از این مزیت بی‌بهره بماند؟ حال آن‌که استعدادش را به تمام معنی دارد. غربی‌ها خانه‌ها و هتل‌های بسیار لوکس و پرستاره در شهر و کشورشان بسیار دارند. این‌ها برایشان جذابیتی ندارد. سنت و کالبد کهن جذب کننده آنها است.
باری خاندان شیخ‌الاسلامی از اعیان و ملاکان روستای‌ میم‌اند. جد اعلایشان از قمصر کاشان به این روستا آمد و به تدریج طرف اعتماد اهالی آن روستا شد.
وجود مقداری از اسناد کهن مربوط به این روستا در این خاندان نشان می‌دهد که محل رجوع مردم آن روستا بوده اند؛ کما این‌که اکنون هم، سخن حاج آقا شیخ‌الاسلامی برای آنان و ادارات دولتی حجت است. او منبعی بی‌نظیر و مملو از اطلاعات محلی است‌. پژوهشگران او را از دست ندهند.
تمام سازه‌های خانه بوم‌آورد و از همان منطقه است و وارداتی نیست؛ یعنی خانه “بوم‌سازه” است. نوعی معماری “طبیعت‌روا” و نه “طبیعت‌ستیز”
امیدواریم این خانه که به نظر یکی از جاذبه‌های روستای میم است، با همت خاندان شیخ‌الاسلامی و کمک دستگاه‌های مربوط به عنوان میراثی ارزشمند و نمونه‌ای از” معماری روستایی قم” با رفع زواید امروزی، مرمت و حفظ شود.
برابر تاریخ قم، میم به شرابش شهرت داشته است. نویسنده کتاب ارتباطی میان “می” و “میم” یافته است. ممکن است “میم” با اسامی مشابه چون “میمه” در اصفهان از یک ریشه ماخوذ باشد. احمد کسروی در “نام دیه‌ها و شهرهای ایران” ارتباط نام‌های جغرافیایی مشابه در ایران تاریخی را به‌خوبی نشان داده است. به هرحال در این خصوص زبان‌شناسان باید نظر بدهند.
البته گفتنی در خصوص این روستا زیاد است؛ از جمله درختان کهنی که در کوچه‌های روستا وجود دارد و به‌خصوص درخت توت کهن‌سالی که پاره‌ای از توت‌هایش به اندازه یک خرما بود.
عقیده دارم کلیت این درختان کهن‌سال باید به عنوان میراثی ارزشمند ثبت و مواظبت ویژه بشوند.
این را هم بگویم اسناد موجود در روستاها در کنار فواید دیگر برای تصحیح نهایی تاریخ قم به کار می‌آید.
این خانه سوژه خوبی نیز برای دانشجویان معماری است که به معماری بومی روستاها می‌پردازند. پس فرصت از دست نرود.
تصاویر زیر حاصل دیدار ۱۴ خرداد ۹۹ از میم در مهمانی دوست گرامی شهاب شیخ‌الاسلامی است. ببینید و لذت ببرید.

💢 قدمت این سند ۱۴۰ سال پیش است.