💠 گیوه‌دوزی در قم

✍️ سیدمحسن محسنی

گیوه، پاپوشی آشنا برای من است. عموهای مرحومم و پدرم از گله‌داران قدیمی قم بودند.
ییلاق ما دامنه‌های اشترانکوه در استان لرستان بود. جایی که به سویس و آلپ ایران معروف است‌. یکی از تفریحات تابستانی ما هنگام “بیرینگری”[۱] (پشم‌چینی) رفتن به ییلاق اشترانکوه بود. پدرم برای هر کدام از ما یعنی من و عموزاده‌ام در این هنگام یک جفت گیوه می‌خرید و ما به شوق رفتن به آنجا چه شادی‌ها که نمی‌کردیم. قم در آن هنگام (پیش از انقلاب) چندین گیوه‌دوزی داشت. خاطرات آنجا را در جای خود با عنوان “پاره خاطرات گله‌داری” خواهم نگاشت. باری گیوه برای من بوی بیابان بوی گله و بوی قلعه و بوی اشترانکوه یا به زبان قمی ما در آن موقع بوی لرسون/lorassun را می‌دهد. یکی از شغل‌های ترقی/ طرقی‌های مهاجر به قم “تخته‌کشی” بود. تخته از به هم فشردن پارچه‌های کهنه و برای کف گیوه ساخته می‌شد. شرحی شیرین از این شغل و ترقی‌ها در کتاب “روزگاری در شورآباد” (قم) به قلم مرحوم حسین شهیدزاده آمده است. تا حدود دو دهه پیش، یکی دو تا گیوه‌دوزی در شهر داشتیم . اما افسوس که دیگر در قم نه گیوه‌دوزی داریم و نه “تخته کشی”.
اصلیت این آقای خدا رحمی هم که هنوز به این شغل سنتی ادامه می‌دهد، قمی نیست.
گویا حدود سی چهل سال پیش به قم مهاجرت کرده است. با این حال برای ما قمی‌ها وجود این تنها گیوه‌دوزی در قم غنیمت است.
بد نیست بگویم قیمت بعضی از گیوه‌ها بالای یک ملیون تومان است. آقای خدارحمی شاگردی ندارد. به عبارت دیگر برای او جانشینی نداریم .میراث فرهنگی و صنایع دستی باید این شغل را دریابد و حمایت کند. علاقه‌مندان به‌خصوص اصحاب رسانه می‌توانند او را در “گیوه‌دوزی خدارحمی” خیابان آیت‌الله مدنی (خیابان ما بین خیابان‌های آیت‌الله بهشتی و کیوانفر) بین کوچه ۱۹ و ۲۱
ببینند.

[۱] “بیرینگری” از اصطلاحاتی بود که توجه جناب دکتر علی‌اشرف صادقی (زبانشناس نامدار قمی) را جلب کرد؛ آن هنگام که یکی دو برگ از “واژه‌نامه گله‌داران قمی” را چند سال پیش به حضرت استاد نشان دادم.