بخش‌های جدید حرم حضرت معصومه(س) با بافت سنتی آن نامتجانس است

💠 در جلسه بنیاد قم‌پژوهی بیان شد:
بخش‌های جدید حرم حضرت معصومه(س) با بافت سنتی آن نامتجانس است

خبرگزاری ایکنا، گروه فرهنگی ــ در سیصد و نود و هفتمین جلسه بنیاد قم پژوهی قم ضمن تاکید بر لزوم برپایی همایشی ملی و تدوین کتابی برای استاد حسن معمار قمی مشهور به معمار باشی تاکید شد: مجموعه‌ای كه الان به حرم مطهر الحاق شده از بسياری جهات با ساختمان اصلی حرم مطهر نامتجانس است.

💠 در جلسه بنیاد قم‌پژوهی بیان شد:
بخش‌های جدید حرم حضرت معصومه(س) با بافت سنتی آن نامتجانس است
خبرگزاری ایکنا، گروه فرهنگی ــ در سی‌صد و نود و هفتمین جلسه بنیاد قم‌پژوهی قم ضمن تاکید بر لزوم برپایی همایشی ملی و تدوین کتابی برای استاد حسن معمار قمی مشهور به معمار‌باشی تاکید شد: مجموعه‌ای كه الان به حرم مطهر الحاق شده از بسياری جهات با ساختمان اصلی حرم مطهر نامتجانس است.
به گزارش ایکنا از قم، سیدمحسن محسنی، پژوهشگر تاريخ قم، در این جلسه با اشاره به آثار استاد حسن معمار قمی هنرمند برجسته روزگار قاجار گفت: جد استاد حسن به نام ميرزا محمود قمی، در تعمير گنبد حرم حضرت معصومه(س) نقش داشته است.
وی در خصوص تولد استاد حسن معمار‌باشی گفت: ناصرالدین شاه در هفتمین سفرش به قم در سال ۱۳۰۹ قمری از این معمار اینگونه یاد می‌کند: معمار قمی معمر معممی که همین صحن جدید و سایر ابینه امین السطان مرحوم (میرزا ابراهیم خان) و این امین السلطان( میرزا علی اصغر خان) در قم با معماری او ساخته شده است و از طرفی کیوان قزوینی در کتابش می‌گوید: کیوان مکرر او را دیده و هشتاد و چند سال داشت و پای منبر کیوان می‌آمده است. لذا با توجه به سال فوت وی که ۱۳۱۲قمری درج شده بنا بر محاسبات انجام شده می‌شود حدس زد که وی در حوالی ۱۲۲۷قمری متولد شده است.
محسنی در خصوص آثار این معمار قمی تصریح کرد: مرحوم لرزاده سازنده مسجد اعظم، از دو تن از فرزندان استاد حسن یاد کرده است: یکی استاد محمود قمی که چهار مقرنس زیر گنبد کاخ مرمر و سر در بیماستان نجمیه و زیر گنبد مسجد سپهسالار از آثار اوست و دیگری استاد اسماعیل قمی که گلدسته‌های حضرت عبدالعظیم و هشتی ورودی مسجد سپهسالار از یادگاری‌های وی است.

🔸 ساخت صحن اتابکی حرم حضرت معصومه(س)

این پژوهشگر با تقسیم‌بندی آثار استاد حسن معمارقمی در چهار بخش آثار موجود، آثار از بین رفته و آثار مشارکتی و آثار احتمالی گفت: صحن نو یا اتابکی، امینیه و یا بزرگ از آثار وی است. همچنین تمیچه بزرگ که معماری آن در کل دنیا بی‌نظیر است و از شاهکارهای معماری ایران محسوب می‌شود از دیگر آثار ایشان است. همچنین سرای صدر اعظم و گنبد شاه حمزه ساخت این معمار زبر دست است. گنبد شاه حمزه از نظر شکل و ترکیب در تمام ایران بی‌نظیر است؛ چرا که ترکیبی از گلدسته و گنبد است.
وی افزود: استاد حسن معمار خاص ميرزا علی اصغرخان امين السطان، صدر اعظم مشهر و قدرتمند وقت بود كه همين موضوع موجب شده اجرای بخشی از برنامه ‌های صدر اعظم وقت در توسعه شهر قم توسط این معمار انجام شود.
محسنی بیان کرد: از ديگر اشخاصی كه از استاد حسن ياد كرده‌‌اند ملاعباسقلی كيوان قزوينی واعظ مشهور دوران قاجار است. استاد حسن يكی از مستمعين و پامنبری‌های وی بوده و اين واعظ از هوش و زكاوت فوق العاده و سخت‌كوشی وی به نيكی ياد می‌كند.
این پژوهشگر و نویسنده با اشاره به اهمیت توجه به معماری سنتی ایران افزود: مرحوم لرزاده سازنده مسجد اعظم قم و بسیاری از بناهای فاخر و مذهبی دوران پهلوی اول و دوم از این گروه معماران از جمله استاد حسن قمی و استاد صادق قمی به عنوان استادان ماهر در فن مقرنس نام می‌برد. این‌ها نشان می‌دهد که در سینه معماران و بنایان سنتی قمی چه گنج‌های گران‌بهایی وجود داشته است که متاسفانه به قید ثبت و ضبط در نیامده است.
محسنی معتقد است مجموعه‌ای كه الان به حرم مطهر الحاق شده از بسياری جهات با ساختمان اصلی حرم مطهر نامتجانس است و اگر در ساخت و سازهای جديد هم از مكتب معماران قم از جمله استاد حسن پيروی می‌شد الان با مجموعه‌ای زيباتر و معنوی‌تری رو به‌ رو بوديم.
وی تصریح کرد: استاد حسن در سال ۱۳۱۲ هجری قمری فوت كرده و در صحن نو يا همان صحن اتابكی به خاك سپرده مي‌شود و در شرايط فعلی مزار ایشان قابل شناسایی نیست. جا دارد با نشان و علامتی شایسته و هنری محل قبر وی مشخص و نمایان شود.
اين پژوهشگر قمی، با اشاره به اينكه معماران و بنايان قمی برای خود مكتبی داشته ‌اند كه اين مكتب در روزگار حاضر به دست فراموشی سپرده شده است اظهار کرد: نسل ما اين كوتاهی را کرد كه اين مكتب را به قید ثبت و ضبط در نیاورد و اين ميراث معنوی و هنری را به‌سادگی از دست داد.

🔸کم توجهی مدیریت شهری به بافت سنتی

محسنی با انتقاد از بی توجهی مدیران به هویت‌های تاریخ این شهر گفت: متاسفانه مدیریت شهری قم چه در گذشته و چه اکنون کمترین اطلاعی از میراث فرهنگی و تاریخی قم ندارد و همچنین فاقد درک تاریخی است. یکی از دلایل این ادعا نیز تخریب گسترده بافت و بسیاری از ابنیه تاریخی شهر و پیرامون در چند ده گذشته است.
محسنی در پایان ضمن اعلام آمادگی برای نگاشتن کتابی مفصل برای این استاد تاکید کرد: استاد حسن معمار باشی، شخصیتی ملی و کشوری است و می‌باید نه تنها متولیان محلی قم بلکه دست اندرکاران امور فرهنگی و هنری کشور از مقام هنری و خدمات ارزنده وی به نحو شایسته تقدیر کنند.
وی افزود: باید او را به جامعه علمی کشور و مجامع علمی دنیا خاصه کرسی‌های شرق‌شناسی دانشگاه‌های جهان معرفی کیم از این رو برگزاری همایش علمی و تدوین رساله‌ای به زبان‌های فارسی و عربی و انگلیسی کمترین کاری است که باید برای او انجام شود.