گرم بودن هوای قم

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران مطرح کرد:
دلیل گرم بودن هوای قم/ فرهنگ قم تحت تأثیر اقلیم گرم و خشک است
قم – عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان دلیل گرم بودن هوای قم، فرهنگ مردم این استان را تحت تأثیر اقلیم گرم و خشک دانست.
به گزارش خبرنگار مهر، «اقلیم و فرهنگ مردم قم» موضوع جلسه شامگاه سه شنبه بنیاد قم پژوهی بود. محمد سلیقه عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این جلسه با ارائه گزارشی از اقلیم استان قم بخشی از فرهنگ مردم قم را ناشی از آب و هوا و اقلیم خشک دانست.
به گفته وی، جبرگرایی، بی نظمی، رکود و رخوت، بی اعتمادی و بی احترامی به محیط زیست از جمله مهم‌ترین عادات و رفتارهایی است که در میان مردم اقلیم خشک بروز پیدا می‌کند.
سلیقه با اشاره به نشانه هایی از فرهنگ مردم قم در منابع تاریخی اظهار کرد: آن طور که در تاریخ آورده شده قمی‌ها مردم دلاوری بوده‌اند، در تاریخ قم آمده است که در لشکر ۳۰ هزار نفری رستم فرخ زاد ۲۰ هزار نفر مردم قم و کاشان بوده‌اند که این نشان می‌دهد مردم قم مردم جنگاوری بوده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: قم یکی از استان‌هایی بود که سال‌ها جزیه پرداخت می‌کرد این یعنی قمی‌ها خیلی راحت هم دین را نپذیرفتند، زرتشت‌های معتقدی در قم زندگی می‌کردند که در مقابل اعراب ایستادند.
وی با اشاره به ذکر دلاوری‌های مردم قم در منابع تاریخی، ابراز کرد: مردم قم در برابر پرداخت جزیه هم مقاومت می‌کردند و خلیفه برای گرفتن جزیه لشکر به قم و اصفهان می‌فرستاد یا اینکه به دلیل مقاومت مردم قم، محمود افغان دوماه پشت دروازه‌های قم ماند و این نشان از دلاوری‌های مردم قم است.
جبرگرایی حاصل از اقلیم خشک
سلیقه با تاکید بر بروز روحیه جبرگرایی در مردم نواحی گرم و خشک، بیان کرد: محیط و اقلیم خشک در ایران جبر جغرافیایی را به مردم القا کرده است به این صورت که مردم پذیرفته‌اند در مقابل موقعیت‌های طبیعت باید تسلیم شده و آن را بپذیرند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اقلیم را مساوی آب و هوا دانست و گفت: کشور ایران و شهر قم در عرض‌های میانه آب و هوایی واقع شده و در معرض عبور هیچ کدام از بادهای شرقی و غربی قرار نگرفته و به این دلیل از میزان بارندگی ثابت و تداوم وضعیت آب و هوایی برخوردار نیست.
وی با تاکید بر اینکه اگر توده هوای پرفشار در فضای ایران قرار بگیرد حتی اجازه ورود بادهای شرقی و غربی به ایران را هم نمی‌دهد، اظهار کرد: ایران منابع رطوبتی ندارند و باید این منابع از بیرون مرزها وارد ایران شود که در صورتی که این توده پرفشار هوای قم را تحت تأثیر قرار دهد این وضعیت ناپایدار تشدید خواهد شد.
سلیقه وضعیت آب و هوایی ایران و استان قم را ناپایدار و تحت تأثیر تغییرات جوی دانست و افزود: در دوره سرد ناوه مدیترانه روی ایران قرار می‌گیرد و بارش‌ها شروع می‌شود که این بارش‌ها در سال‌های مختلف به میزان متفاوتی اتفاق می‌افتد، این بی ثباتی تا حدودی در رفتار و عادات مردم هم بروز یافته است.
قم کم ارتفاع ترین شهر فلات ایران
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ارتفاع را یکی از دلایل قابل سکونت بودن فلات ایران برشمرد و تاکید کرد: هیچ مرکز استانی به جز قم در فلات ایران زیر هزار متر نیست و همین امر سبب شده که ایران به نسبت فلات عربستان قابل سکونت باشد.
وی با تأکید بر اینکه شهر قم با ارتفاع ۹۳۲ متر از سطح دریا کم‌ترین ارتفاع را در فلات ایران داراست، تصریح کرد: همین امر سبب شده است که شهر قم در میان شهرهای مرکزی بیشترین دما را داشته باشد، از طرفی به دلیل اینکه به ازای هر صد متر ارتفاع از سطح دریا یک و نیم درجه از دمای هوا کاسته می‌شود. استان قم به نسبت شهرهای اطراف مانند ساوه با ارتفاع ۹۹۸ متر، کاشان با ارتفاع ۹۸۲، دلیجان با ارتفاع ۱۵۳۰، اصفهان با ارتفاع ۱۵۷۱ و تهران به طور متوسط با ارتفاع ۱۱۰۰ دمای یک تا ۱۰ درجه گرم‌تر است.
سلیقه افزود: وضعیت بارش قم نیز ۲۹ درصد ضریب تغییرات دارد که در شهرهای ایران بسیار بالاست، یعنی اطمینان به بارش مردم قم بسیار کم است و در نتیجه به آب‌های سطحی وابسته می‌شوند.
به گفته وی برخلاف گفته‌ها مبنی بر کاهش بارندگی در استان قم ضریب بارش قم در ۶۰ سال گذشته اصلاً منفی نبوده است و در اثر تغییرات اقلیمی بارندگی کاهش پیدا نکرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه کشاورزی قم عمدتاً به آب‌های سطحی وابسته بوده است، اظهار کرد: کشاورزی سنتی وابسته به منابع آبی قمرود بود که بارش بر این آب سطحی تأثیر زیادی داشت و اگر سالی بارندگی نداشتیم قم دچار قحطی می‌شد. همین عوامل جغرافیایی سبب شده بود که مردم همیشه نسبت به آینده نگران بودند.
سلیقه افزود: خشونت‌های آب و هوایی گاهی تلاش میلیون سال انسان را از بین می‌برد و در نتیجه این نگرانی‌ها و بی اعتمادی‌ها مردم را به خودشان بیشتر وابسته می‌کرد و این ایجاب می‌کرد که مردم خودشان به هم در شرایط سخت کمک کنند.

تاثیر آب و هوا بر فرهنگ در تئوری های دانشمندان
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه تأثیر آب و هوا بر روی تمدن‌ها بارها در تئوری‌ دانشمندان هم تائید شده است، گفت: هانتینگتن در تئوری‌اش بیان می‌کند که انسان صحرانشین همواره به آسمان نگاه می‌کند و منتظر باران است و این قوت یافتن ویژگی‌های ماوراء الطبیعه را در وی سبب می شود یا اینکه منتسکیو اختلاف‌هایی که در خوی و منش افراد وجود دارد نشانه تغییرات آب و هوایی می‌دانند.
وی افزود: مارکهایم هم معتقد است کسانی که در عرض‌های بالایی جغرافیایی قرار دارند انرژی بالایی دارند اما افراد عرض‌های پایین معمولاً دچار رکود و رخوت هستند. راتزل که شروع جنگ جهانی دوم به وی نسبت داده می‌شود آب و هوا را در همه مظاهر انسانی و طبیعی مؤثر می‌داند.
سلیقه فلسفه جبرگرایی و فرهنگ تحمل را در زندگی مردم نواحی بیابانی چشمگیر دانست و افزود: برای مردمی که زندگیشان در چارچوب باران بی ثبات و غلات اندک خلاصه می‌شود این روحیه صبر و تحمل امری پذیرفته شده است. اعتقاد افراطی به قضا و قدر و اعتقاد به این که اراده ای خارج از اراده انسان وجود دارد که تعیین می‌کند انسان چطور زندگی کند که حتی در اصطلاحات افراد هم دیده می‌شود در مردم استان قم به وضوح دیده می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بی برنامگی در زندگی را یکی دیگر از ویژگی‌های مردم این نواحی دانست و افزود: به این دلیل که در این نواحی آینده ناپایدار بود مردم توان برنامه ریزی بلند مدت را نداشته‌اند و این مساله تا امروز هم ادامه یافته است.
وی نگرانی از آینده و پیداش روحیه حرص و طمع، برخورد خشن با ناملایمات که از طبیعت خشن آموخته شده است، عدم تفکر سیستمی و بی نظمی، نامهربانی با طبیعت، عدم مسئولیت پذیری و نداشتن وجدان کاری را از دیگر ویژگی‌های مردم این نواحی برشمرد.