قیزقلعه سی یا قیز قالاسی ( قلعه دختر )

گزارش قم گردی (هفته بیست و ششم) ۹۵/۶/۰۵

این نام در سرتاسر ایران برای گردشگران تاریخی، طبیعت و کوهنوردان ، نامی است آشنا !
در سرتاسر ایران قلعه های متعددی به این نام وجود دارد . همچنین چندین روستا و پل های متعدد !
روستاهایی به همین نام در شهرهای قزوین ، آبیک ، مهاباد، خوی ، استراباد مازندران، مشکین اباد، میانه و….وجود دارد .
همچنین پلهایی با این نام در مسیر میانه و زنجان ،مسیر سوادکوه به شیرگاه، کنار راه خرّم آباد به دزفول و …….بنا شده است.
قلعه دختر ، بطور خاص قلعه هایی است که عمدتا بر بالای ارتفاعات و کوهها ساخته شده نظیر :
قلعه دختر همدان ، کرمان ، فیروز آباد فارس ، باکو، خراسان ، عراق(حصن المرا)، شهرستانک تهران، چالوس ، فرشتگان فارس، فهلیان فارس، نایین و پیله سوار(گرمی در استان سمنان)و معروفترین آن در میانه استان اردبیل است که مورد استفاده بابک خرمدین ، سلجوقیان و چندین سلسله دیگر بعد از آنان واقع شده است .
در خصوص نامگذاری این مکانها بویژه قلعه ها دو نظریه وجود دارد .
یکی به معنی باکره ،غیر قابل دسترس . (افسانه هایی هم در این خصوص مبنی بر سکونت دختری باکره با طلسم جادویی و نفوذ ناپذیر، در این اماکن وجود دارد) . در تایید این نظریه می توان گفت که :
قلعه ها عمدتا، به صورت پناهگاهی برای مقابله نظامی، حفاظت از شهرها و روستاها در مقابله با هجوم راهزنان بنا میشده،بنابراین باید محکم و در ارتفاع مشرف به دشت و غیر قابل نفوذ ساخته میشد که این نظریه بر این اساس طرح شده است.
نظریه دیگر که مورد تایید محققین از جمله؛ استاد باستانی پاریزی نیز قرار گرفته، این اماکن باید معبد یا آتشکده باشد . برخی از این معابد به هزاره قبل از میلاد مربوط به زرتشتیان و یا قبل از آن پیروان آیین میترا (مهر پرستی-میتراییسم ) تعلق دارد.

برای کوهنوردان قمی ، کوه قیز قلعه سی ، نامی است اشنا !

کوهی با ارتفاع نه چندان زیاد(حدود ۳۵۰ متر) ، اما صعب العبور و کاملا صخره ای و به اصطلاح کوهنوردان ، دست به سنگ !. برای صعود به این کوه غالبا نیاز به وسایل فنی از جمله طناب و تجهیزات ایمنی میباشد و الزاما باید همراه با راهنما باشید .
(نگارنده به همراه گروه کوهنوردی ماهور، بارها این مسیر را طی کرده و عکسهای تقدیمی نیز شخصا گرفته شده است )
این کوه، درجنوب شرقی کوه دوبرادران ، در منطقه کوه خضر (بنیاد ) قرار دارد .فاصله این کوه از مرکز شهر حدود نیم ساعت با ماشین(در مسیرشهرک قدس- کوه خضرو بطرف جمکران ) و سپس حدود یک ساعت پیاده روی تا پای کوه است . برای صعود مسیرهای مختلفی وجود دارد که رایجترین ان یک شیار است که درسمت جنوب کوه قرار دارد .
در بالای این کوه دو نوع سازه وجود دارد . یک سازه کاملا سنگ و ساروج در قله کوه که شامل برج وبارو ، حوضچه ای کنده شده که ظاهرا منبع ذخیره اب بوده و حفره های در دل سنگ ها برای نگه داری احتمالی آذوقه ،بقایای آتشکده و غیره.
این قسمت به دوره قبل از اسلام نسبت داده می شود. چشم انداز زیبای بالای قله، از یک سو مشرف بطرف جمکران و از سویی به طرف پردیسان و تا اطراف ورجان قابل مشاهده است. ( رد پای تخریبی حفاران غیر مجاز نیز در جای جای مجموعه وجود دارد)
در قسمت پایین تر از قله که نسبتا منطقه پهن و قابل تردد برای غیر کوهنوردان است سازه هایی مربوط به دوران سلجوقیان و تیموریان با طاقهای ضربی از سنگ و خشت وچود دارد که شامل چند اتاق و مطبخ و غیره است .
ین اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ماه ۱۳۸۰ ش با شماره ۵۰۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
مشخصات GPS مسیر ( ۳۴°۳۳’۵۳٫۳۴″N) و ( ۵۰°۵۳’۱۸٫۱۸″E)
http://parsmiras.ir/post-94.aspx (منبع اطلاعات ثبتی و GPS)