آشنایی و معرفی پانزدهمین اثر تاریخی قم کاروانسرای آجری علی‌آباد

کاروانسرای آجری علی‌آباد مربوط به دوره قاجار و در شهرستان قم، بخش مرکزی، روستای علی‌آباد (کیلومتر شصت جاده قديم تهران و در حاشیه جاده) واقع شده است.

معماری خاص این اثر همواره مورد توجه پژوهشگران و صاحب‌نظران رشته معماری
بوده و هست.

اگر چه سبک معماری دوره قاجار به‌شدت از سبک معماری غرب متأثر بوده اما شواهد نشان می‌دهد که سبک غربی در ساخت کاروانسرای علی‌آباد بی‌تاثیر بوده‌است.

سبک ساختمانی این کاروانسرا، یادآور سبک خانه‌سازی در شهرهایی نظیر یزد و کاشان است. شاید این شباهت و الگوبرداری از معماری یزدی به سبب بیابانی بودن این منطقه است.

البته نکته مهم دیگر اینکه هیچ کدام از کاروانسراهای دیگر از این سبک ساختمانی الگوبرداری نکرده‌اند. در واقع کاروانسرای علی‌آباد در زمینه انتخاب این سبک یگانه و ممتاز بوده‌است.

این کاروانسرا با چهار برج و دو حیاط از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که مصالح غالب آن را سنگ لاشه و آجر تشکیل می‌دهد که متأسفانه بخش‌هایی از بنا در گذر زمان دچار آسیب‌های ساختاری شده بود که بخشی از آن‌ را اداره‌ کل میراث فرهنگی قم مرمت کرده است.

کاروانسرای علی‌آباد از سه تالار ستون‌دار تشکیل شده و هر کدام از این تالارها در سه گوشه ساختمان واقع شده‌اند.

در هر کدام از تالارها می‌توان چهار ستون را مشاهده کرد. بین این چهار ستون، سکویی نیز نمایان است. این سکو محلی برای نگه‌داری از چهارپایان بوده‌است

این کاروانسرا به همراه کوشک مجاور آن به عنوان “مجموعه علی آباد” در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۸۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

به کانال “قم‌گشت” بپیوندید و گزارشات تکمیلی را در این کانال ببینید.