✅ واژه‌نامۀ خورآبادی

سیدمحسن_محسنی
در یادداشت پیشین به روستای خورآباد اشاره شد. در کتابچه «تفصیل احوالات دارالایمان قم» از ارباب جان‌بابا نگاشته شده در ۱۳۰۵ ق از این قریه چنین یاد شده است: «از قراء وازکرود. هوایش معتدل مایل به گرمسیر. آبش از قنوات. باغاتش عمدۀ ثمرش انار و انجیر به‌خوبی مشهور و معروف. غله‌کاری خوب دارند. صیفی از جوزق و کرچک و نخود و لوبیا خوب به عمل می‌آید. خانوارش به قدر صد خانه. در دو فرسخی شهر واقع است در میان مشرق و جنوب. مردمش رعیت پیشه.»
اینک تعدادی واژه و نام مربوط به این روستا که همکارم جناب علی عسکری از اهالی همان‌جا گفته‌اند در این‌جا بیان می‌شود:
ونگیش vengish: نیشگون
دول پسّون dul-pessun: گوسفندی که سر پستانش بزرگ است و به‌راحتی دوشیده می‌شود.
کندل پسّون kendel-pes: بزی که سر پستانش کوچک است و به‌سختی دوشیده می‌شود.
کال اسمه kal-esme: نوعی گیاه خودرو که در صورتی که گوسفند زیاد بخورد مسموم می‌شود.
دره‌ها:
درینه علی : دره علی، دره‌ای در خورآباد که صاف و راستا است.
درینه عمر: دره‌ای در خورآباد که اعوجاج و پیچ و خم دارد.
قُلقُله qolqole: چشمه‌ای بین درینه علی و درینه عمر. الآن خشک یا کور شده است در اثر خشک‌سالی. جدیدی‌ها آن را نمی‌شناسند.
شازنده: امازاده‌ای که در جوار کوه آسیاباد است. زیر مزرعه «جونه صرم»
در بارۀ روستاه‌های ییلاق/کوهستان/کوهَسّون(تلفظ قمی)/قهستان/قُهَسّونِ(تلفظ قمی) قم شعر بلندی گفته شده که تک تک این روستاها را بیان کرده و به ریخت‌های مختلف و مثبت و منفی یا تأیید و رد شنیده شده است. جناب عبدالله شکری یک صورت از آن را در کتاب خود کهک و بیدهند روستای من گذاشته است. مطلع آن چنین می‌گوید:
خورَباد خرم است و صرم دلگیر / به ورجون می‌رسی هرگز نشی پیر
(تاریخ یادداشت سال ۱۳۹۱ش)
جناب عسکری می‌گویند که حیف شد که نزد حاج اصغر مُل موستا(ملّا موسا) نیامدی که از قدیم و وضعیت گذشتۀ آبادی اطلاع داشت. حدود دو سال پیش در سنین نود سالگی فوت کرد. باباجی من(پدر بزرگم) به نام حاج علی آقا یعقوب که حدود ده سال پیش در سن حدود ۱۱۰ سالگی فوت کرد خیلی بیشتر می‌دانست. این گفته نشان می‌دهد که منابع شفاهی تاریخ اجتماعی به‌سرعت از دست می‌رود. ضمنا جناب عسکری فرزند شهید والامقام‌اند.