💠 امامزاده سید باباغار (اهل بن علی و سهل ابن علی)

✍️ حسین صادقی

این بنا در بخش مرکزی ۳۵ کیلومتری جاده قدیم قم – تهران پشت مزارع دشت احمد واقع شده است.
روایت است در این آرامگاه دو فرزند حضرت علی(ع ) به نام‎های اهل علی و سهل علی مدفون شده‌اند و چون در کوه باباغار مدفون است به سید باباغار معروف شده‌اند.
تنها تاریخ در دست، تاریخ موجود بر روی کتیبه ورودی آن بوده است که تاریخ ۱۳۵۵ش را نشان می‎دهد که باید سال تقدیم کاشی به امامزاده باشد. متاسفانه این کاشی امروزه موجود نیست و از جای آن کنده شده است ولی از آن‌جایی که در تصوف ایرانی به‌خصوص در دوره ایلخانی – تیموری مرتبه بابا برای مردان و بی‌بی برای زنان در اقصی نقاط کشور دیده می‎شود می‎توان بنیان آن را به دوره ایلخانی – تیموری منصوب کرد.
این امامزاده در ابتدا پناهگاهی طبیعی در دل صخره‎های کوه بوده که یادآور معابد مهرپرستی است. جهت غار جنوب شرقی – شمال غربی است و در دل خود بناهایی از ادوار مختلف را جای داده است. غار شبیه دالانی است به عرض ورودی ۱۶ متر و طول ۲۲ متر که در دهانه آن سه بنای ساختمانی جدا از هم وجود دارد که بعداً بین آنها به وجود آمده است. بنایی که در سمت راست دهانه ورودی غار قرار دارد دارای سه اتاق هم اندازه با ابعاد ۳/۴ *۵/۳ متر است که یکی از این اتاق‌ها به دیوار غار ختم می‎شود و از این اندازه کوچک‌تر است و همۀاین اتاق‌ها به دری به عرض ۸۰ سانتی متر به بیرون غار مرتبط می‎گردد.
بنای سمت چپ ساختمان مذکور به شکل چهار ضلعی نامنتظمی با اضلاع ۳/۳*۵/۳ متر و دارای دو طبقه است و طبقه بالای آن اتاقی با پنجره‎های طاقی شکل وجود دارد که امروزه مسدود گردیده‌اند. سومین بنا در سمت چپ غار دارای ورودی نیم دایره است. این بنا به علت پی تخته سنگی نیم دایرۀبزرگ و قرمزش به صورت استونه‎ای با ۴ پنجره تاقی و نیم دایره ساخته شده است.
دو بنای سمت چپ و میانی دهانه غار به وسیله یکی از پنجره‎ها و ورودی‌هایشان با هم مرتبط شده‌اند. در کنار بنای سمت چپ دهانه غار اتاقی با ابعاد ۷/۵*۸/۱ متر وجود دارد که از مسدود کردن قوسی غار با دو دیوار قائمه به وجود آمده است. بنای اصلی امامزاده در قسمت میانی غار که به شکل چهار ضلعی نامنتظم با ابعاد بیرونی به ابعاد ۶*۸/۴*۶/۴ متر قرار گرفته است و یکی از اضلاع آن به دیوار غار منتهی است و در ورودی امامزاده به دیوار جنوب غربی آن تعبیه گردیده است. درِ مذکور در میان قابی تاقی شکل قرار دارد که از دیوار سمت راست آن با ایجاد فضایی مشبک به عنوان جاکفشی استفاده کرده‌اند. این در با ارتفاع ۶۵/۱ متر و عرض ۹۰ سانتی متر دارای طاق نمایی با افراز ۵/۲ متر و عرض ۵/۱ متر است. در فضای داخلی امامزاده تاقچه‎هایی در میان دیوار جنوب شرقی با عرض ۵۰ سانتی متر و جنوب غربی با عرض ۶۰ سانتی متر دیده می‎شود.
بنای اصلی امامزاده پوشش گچ‌اندود دارد که در بقیه بناها این پوشش دیده نمی‌شود سقف و دیواره‎های غار همه دودزده و سیاه هستند. بنای ورودی غار هم از آجر، سنگ و ملاط ساخته شده است.
مهم‎ترین ویژگی بنا استفاده از حفره‌ها و ساختار غار در ایجاد فضا و تنوع ساختاری غار است که به نحو خوبی از داده‎های طبیعی استفاده کرده‌اند. از دیگر ویژگی‎های این بنا وجود چشمه‎های آب به تعداد ۲ یا ۳ چشمه است که متأسفانه آب آن کم شده است.
نگارنده بارها از این مکان بازدید کرده‌ام و گروهای زیادی را به دیدن این مکان زیبا اورده‌ام. وجود نمای زیبای کوه و غار و چشم انداز زیبای حوض سلطان از ورودی غار این مکان می تواند ظرفیت تلفیقی مناسبی برای گردشگری مذهبی وتاریخی و طبیعی ایجاد کند.
امید از روزی این مکان به یک پتانسیل ارزشمند گردشگری تبدیل شود.