💢 چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری یا چهارشنبه آخر سال شبیه به مراسم امروزی بوده ولی مزاحمتی برای مردم به وجود نمی‌آوردند. نزدیک غروب آفتاب روز سه شنبه و شب آخرین چهارشنبه سال در هر محله‌ای و کوچه‌ای یک بوته‌ای روشن می‌کردند. معمولا هر محلی میدان گاهی داشت و هیزم بونه را می‌خریدند و یا خود تهیه می‌کردند. بچه‌ها تخته و چوب می‌آوردند. معمولاً بوته‌ها را در کوچه یا معابر به صورت ردیفی یا دایره‌ای قرار می‌دادند و بیشتر هفت تپه از بوته تشکیل می‌دادند و سپس آتش می‌زدند. و اهل خانه و زن و کودک و مرد و بیشتر جوانان روی آتش می‌پریدند و می‌گفتند «زردی من از تو، سرخی تو از من». تا بدین صورت بیماری‌ها و ناراحتی‌ها و نگرانی‌های سال کهنه را به آتش بسپارند تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند.
در چهارشنبه سوری قاشق زنی، دستمال انداختن و اموری نظیر این‌ها نیز رواج داشت. در روستای باغیک، در شب چهارشنبه سوری رسم دستمال انداختن مرسوم بود. بعضی از افراد به درب منازل در روستا می‌رفتند و دستمالی را به خانه آن‌ها پرتاب می‌کردند. صاحب خانه داخل دستمال، پول یا آجیل و یا تخم مرغ رنگ کرده می‌گذاشت و بعد گره می‌زد و صاحب دستمال آن را بر می‌داشت. گاهی اوقات از بالای پشت بام دستمالی آویزان می‌کردند و صاحب خانه در آن پول یا آجیل یا چیز خوردنی دیگر می‌ریخت.
در این روز در روستای ونارج، معمولا دختران قاشق زنی می‌کردند. بعضی از افراد نیز فال گوش می‌ایستادند. برخی نیز کوزه خالی را به زمین می‌کوبیدند و می‌شکستند. مراسم قاشق زنی به این صورت بود که معمولاً زنان روی خود را می‌پوشاندند و با قاشق یا کلید به در می‌زنند. صاحب خانه، شیرینی میوه یا پول در ظرف آن‌ها می‌گذاشت. گاهی نیز به آنان آب می‌پاشیدند. مردم اعتقاد داشتند این مراسم رفع گرفتاری و بیماری می‌کند.
در روستای حاجی آباد لک‌ها غروب چهارشنبه سوری داخل حیاط یا کوچه هیمه (هیزم) آتش روشن می‌کنند و بعد از روی آن می‌پرند و شعر معروف «زردی من از تو و سرخی تو از من» را سر می‌دهند.
یکی از آیین‌های کهن پیش از نوروز یاد کردن از مردگان است که به این مناسبت به گورستان می‌روند و خیرات می‌دهند در قم یک شب مانده به عید نوروز یا قربان را عرفه یا شب برات می‌گویند. در این روز حلوا خیرات می‌کنند و به سر مزار می‌روند. در برخی روستاها، از جمله نیزار هر فردی مقداری علف سبز جمع می‌کند و آن را به نیت سبزی و مبارکی سال آینده به سر در خانه می‌آویزد.

برگرفته از نامه قم، شماره ۳۱ – ۳۲ (بهار و تابستان سال ۱۳۸۶)، ص ۷۶.
۱۴۰۲/۱۲/۲۲