یادداشت‌ها
💢 یک پیشنهاد و یک پسوند قیدساز در لهجه قمی
پیشنهاد در زبان‌شناسی، میان گویش و لهجه، تمایز وجود دارد. گویش، به شاخه‌‌ای از یک زبان می‌گویند که اولا تفاوت آن با زبان اصلی، زیاد باشد و ثانیا کاربرد آن نیاز به آموزش داشته باشد و ثالثا دارای جنبه قومی باشد، اما لهجه این تفاوت‌ها را با زبان اصلی ندارد و تنها تفاوت‌های آوایی و […]
💢 واو فوریت در لهجه قمی
گاه در گویش‌ها و لهجه‌ها عوامل دستوری خاصی پیدا می‌شوند که آنها را در زبان‌های رسمی پیدا نمی‌کنیم یا کمتر پیدا می‌کنیم. یکی از این عوامل در لهجه قمی، واو فوریت است و معنای “فوراً” می‌دهد. این واو، بین دو جمله می‌آید و در حکم قید زمان، فوریت اقدام یا واقعه بعدی را می‌رساند. نمونه: […]
💢 اصطلاحات عامه قمی (۲)
در ابتدا مجدد باید بیان کنم این واژه‌ها و ضرب‌المثل‌ها مخصوص پایین شهر و صحبت فوق‌العاده بومی و محاوره است. مجدد متذکر می‌شوم افرادی که از این واژه‌ها استفاده می‌کنند خودشان متوجه می‌شوند اما گاه از معنی کردن آن و یافتن مترادف برای آنها به زبان روز و نوشتاری عاجز هستند؛ به‌خصوص که معمولا افراد […]
💢 صرف و نحو استفهام در لهجه قمی
استفهام یا همان پرسش در لهجه قمی تمایزهایی دارد که از این قرارند: ۱. قید پرسش “چرا” به “چِر” بدل می‌شود: چِر به ما سر نَم‌زنیتون؟: چرا به ما سر نمی‌زنید؟ ۲. برای پرسش از شمار و اندازه، قیدهای پرسش “چِقَز” و “چِقِه” به معنای “چِقدر” و “چِقَزه” به معنای “چِِقَدَر” کاربرد دارد. ۳. تا […]
💢 نام برخی رنگ‌ها در لهجه قمی
الجه‌مویی: رنگ راه‌راه گربه. بج: بژ [فرانسوی]؛ کرم روشن با طیفی از گرایش به خاکستری یا زرد یا قهوه‌ای. بِنَفش: بَنَفش. خَرّه‌ای: سبز لجنی. سوختی: جگری سیر. سورمه‌ای: سرمه‌ای. سیفید: سفید. غُل‌باقالی/گُل‌باقالی: رنگ نقش‌دار مرغ و گربه. گِل‌ماشین: مبدل گُل‌ماشی در اصطلاحات نقاشی ساختمان. مَلّه‌ای: رنگی میان زرد و نارنجی. موشی: طوسی مایل به قهوه‌ای. […]
💢 چند حرف ربط و اضافه در لهجه قمی
اَ: از. اَ اونجی تا اینجی. اَم: اما. اَم‌ولی: اما ولی؛ با حشو تاکیدی. اَگ/اَی: اگر. بالا: برای. نمونه: بالا پول خودکُشون کِه. بار: برای. نمونه: بار کیَکه خواسِگار اومده. باس: برای. به: در. نمونه: آبش، به کرده آخره (: عمرش به پایان رسیده است [مَثَل])؛ به عمرم (: در عمرم). تو: در. کاربرد آن […]
💢 یک ساخت نحوی تحذیری_تهدیدی در لهجه قمی
گاه در زبان‌ها و گویش‌ها و لهجه‌ها، برخی ساخت‌های نحوی به دلیل ویژگی‌های بلاغی، جنبه گفتار قالبی می‌یابند و مکررا کاربرد می‌پذیرند. یکی از این دست ساخت‌ها در لهجه قمی که با کارکرد بلاغی تحذیر (: برحذر داشتن) و تهدید، کاربرد دارد، ساخت ماضی ساده دوم شخص با دو وجه مثبت و منفی پیاپی است […]
💢 نقدی بر تخریب بافت‌های تاریخی
اگر بخواهیم در خصوص تاب‌آوری انسان ایرانی در این سیاره کوچک شناختی به دست بیاوریم و نسبت به تجارب گذشتگان آگاه شویم تا بقای خود را تنظیم کنیم، باید از ساختارهایی را که گذشتگان به وجود آورده‌اند به‌درستی محافظت کنیم. ساختار بافت‌های تاریخی را برهم نزنیم و به منظور حفاظت، بناهای تاریخی را گلچین نکنیم. […]
💢 یای مجهول در لهجه قمی
یکی از عجایب لهجه قمی، کاربرد زنده یای مجهول در این لهجه است. یای مجهول مصوتی در فارسی میانه بوده است که به گونه‌ای بین دو مصوت ” ِ : e” و ” ی: ¡” تلفظ می‌شده است و هنوز آن را در فارسی افغانستانی و تاجیکستانی ملاحظه می‌کنیم. یکی از انواع یای مجهول، همان […]
