گزارش جلسه ۵۰۷ بنیاد قم‌پژوهی از بازدید محوطه باستانی قلی‌درویش و قلعه گبری جمکران 6 - اردیبهشت - 1403 آشنایی و معرفی هجدهمین اثر تاریخی قم 17 - فروردین - 1403 💢 گشتی در قم و روستاهایش به روزگار قاجاران دلیل نامگذاری خیابان صفائیه 17 - فروردین - 1403 گذشته، حال و آیندۀ قم در کانال بنیاد قم‌پژوهی 16 - فروردین - 1403 💢 عمارت قاضی بالا 16 - فروردین - 1403 💢 برخی واژه‌های مربوط به “دست و پا” در لهجه قمی 14 - فروردین - 1403
گزارش جلسه ۵۰۷ بنیاد قم‌پژوهی از بازدید محوطه باستانی قلی‌درویش و قلعه گبری جمکران حسین صادقی پژوهشگر تاریخ و فرهنگ قم درباره محوطه باستانی قلی‌درویش بیان کرد که نخستین مطالعات علمی باستان شناسی درباره جمکران (قلی‌درویش) در سال ۱۹۸۱ میلادی توسط کلایس آلمانی صورت گرفته و مقاله‌ای تحت عنوان خوراباد و جمکران از محوطه استقراری […]
کاروانسرای طرلاب کاروانسرای طرلاب مربوط به دوره سلجوقی – دوره صفوی است و در شهرستان قم، بخش سلفچگان، روستای طرلاب واقع شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده قم به طرف اراک واقع شده و بنایی است که به طول ۵/۸۷ متر و عرض ۲۸۰ متر است. کاروانسرای طرلاب از دو بنای چهار ایوانی […]
نام دو خیابان قدیمی قم برگرفته از نام‌های باغ‌هایی است که پیشتر در محل آن خیابان‌ها بوده‌اند؛ از جمله خیابان صفائیه که برگرفته از نام باغی در همین خیابان بوده است. محمدتقی بیگ ارباب هنگام وصف باغات طرف قبله از این باغ با عنوان “باغ صفا” چنین یاد می‌کند: “به قدر شصت جریب است. الان […]
درحال بارگذاری ...
پل علیخانی و رودخانه قم در دوره قاجار که امروزه جای خود را به پل فلزی بزرگی داده است. نشانه‌ای دیگر از زیبایی هنر ایرانی است که معمار سازنده پل را با ریزه‌کاری‌هایی شبیه آثار نگارگران تزئین کرده است. معمار هنر عصر خود را با تغییرات کاربردی در بنا به کار برده است. عکس چاپ […]
قدمت: دوران سلجوقی ثبت: شماره ۲۱۳۸ در تاریخ آبان ۱۳۷۷ سلجوقیان در سال ۱۰۳۷ میلادی برابر ۴۱۵ شمسی با پادشاهی طغرل بیک شروع به حکومت کردند. آنان از ایران تا فراتر از مرزهای ترکیه و حدود چین حکومت می‌کردند. رشد زبان فارسی و فرهنگ و هنر فارسی از مهم‌ترین رویدادهای این دوره بوده است. جنگ‌های […]
در گوشه کنار محلات قم تعداد اندکی از کاشی‌های قدیمی بر دیوارهای شهر همچنان باقی مانده است که لازم است حفظ و نگهداری شود؛ قبل از آن‌که در طرح‌های نوسازی و بازسازی اماکن از بین برود. میراث فرهنگی با ورود و ثبت این آثار و اطلاع‌رسانی به مالک می‌تواند تاثیر گذار باشد و یا جمع‌آوری […]
عنوان بالا سلسله یادداشت‌هایی از نگارنده بود که ناتمام ماند. امروز هنگام نگاه کردن به رساله‌های قاجاری نکته‌ای دیدم که یاد آن یادداشت‌ها افتادم و این‌که آن را ادامه دهم. برخی نکات این رساله‌ها کوتاه ولی بسیار مهم است و نمی‌توان از آنها گذشت. نگارنده نمی‌دانست که محصولات کشاورزی قم در زمان قاجار به اروپا […]
کتاب مهم «کاوشی در فرهنگ عامهٔ قم» تألیف مصطفی خرسندی، در سال ۱۴٠۲ توسط انتشارات ادبیات منتشر شد. فصل اول کتاب سه بخش دارد. در بخش اول از قم در دوره‌های مختلف تاریخی سخن گفته شده است. از زمان ورود آریایی‌ها در هزارهٔ سوم و چهارم پیش از میلاد به این سرزمین تا اکنون. بخش […]
اگر پیشنهاد ایجاد موزه هنرهای تزئینی مطرح می‌شود، بیانگر این موضوع نیست که تمام کاشی‌های بناهای تاریخی برچیده شود و در این موزه نگهداری شود! بیانگر این هم نیست که اگر تزئینات را خواستیم به موزه منتقل کنیم، فقط نام شاه قاجار یا آنچه را که به نظرمان ارزشمند است نگه داریم و مابقی کاشی‌های […]
جلسات سیار قرآن در شب‌های ماه رمضان تا حدود بیست و چند سال قبل جلسه سیار قرائت قرآن با اعضایی که تعدادشان بیست تا سی نفر از پیران و میان سال‌های قدیمی بود هر شب در خانه یکی از افراد برگزار می‌شد و پس از تلاوت چند آیه توسط رییس جلسه از سمت راست او […]
اگر تمام کاشی‌هایی که از بدنه اماکن مذهبی جداشده‌اند را نگه می‌داشتیم، می‌توانستیم موزه‌ای با نام “هنرهای تزئینی” را‌ه‌اندازی کنیم. البته هنوز هم این فرصت وجود دارد تا کاشی‌های تاریخی دیگر را در یک موزه جمع‌آوری کنیم. در روند ساخت هر اثر هنری داستان‌هایی وجود دارد که با بررسی آنها شاید ابعاد جدیدی از ویژگی‌های […]
کاروانسرای آجری علی‌آباد مربوط به دوره قاجار و در شهرستان قم، بخش مرکزی، روستای علی‌آباد (کیلومتر شصت جاده قديم تهران و در حاشیه جاده) واقع شده است. معماری خاص این اثر همواره مورد توجه پژوهشگران و صاحب‌نظران رشته معماری بوده و هست. اگر چه سبک معماری دوره قاجار به‌شدت از سبک معماری غرب متأثر بوده […]
نام دو خیابان قدیمی قم برگرفته از نام‌های باغ‌هایی است که پیشتر در محل آن خیابان‌ها بوده‌اند؛ از جمله خیابان صفائیه که برگرفته از نام باغی در همین خیابان بوده است. محمدتقی بیگ ارباب هنگام وصف باغات طرف قبله از این باغ با عنوان “باغ صفا” چنین یاد می‌کند: “به قدر شصت جریب است. الان […]
سه گونه مطلب در این کانال انتشار می‌یابد: یک. گزارش جلسات هفتگی بنیاد قم‌پژوهی و معرفی آثار بنیاد؛ دو. اطلاع‌رسانی منابع و آثار قم‌شناسی؛ سه. یادداشت‌های مرتبط با قم‌شناسی. یادداشت‌ها، اخبار، تصاویر و هر مطلبی را كه برای اعضای كانال مفید می‌دانید، با ذكر منبع و نام نویسنده برای ما ارسال كنید. ما را به […]
در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی – غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. طول بنای عمارت بیش از هشتاد متر […]
سال نهم – بهار و تابستان ۱۳۸۶ شماره ۳۱ – ۳۲ نامه قم فصل‌نامه‌ای بود که حدود دو دهه با فراز و نشیب بردست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم منتشر می‌شد. مقالات و مطالب آن از نظر سطح یکسان نبود، اما در قحط بازار نشریات مربوط به قم‌شناسی، بسیار مغتنم بود و یکی […]
جدّ خاندان روحانی قم، سید محمدهادی روحانی، قم: مطالعات اسلامی نورالمهدی، ۱۴۰۲، ۸۱ ص.
گذرخان، سید محمدعلی ابطحی، تهران: ققنوس، چاپ اول، ۱۴۰۱، ۲۶۳ص. شاید در ادبیات جهان داستان‌های زیادی دربارۀ شخصیت‌های دینی و مذهبی و زندگی خصوصی‌شان نوشته شده باشد، اما در ایران کمتر این اتفاق افتاده است. گذرِ خان برای اولین‌بار به درون حوزۀ علمیۀ قم و نیز محافل و جلسات روحانیون سرک می‌کشد. رمان داستان پسری […]
🔸 موضوع: گزارشی از کتاب تازه انتشار یافته “تحولات فکری حوزه علمیه قم (۱۳۰۱ – ۱۳۵۷)” همراه با رونمایی از کتاب 🔹 با حضور: دکتر حجت‌الله علی‌محمدی مولف کتاب ↙️ زمان: سه‌شنبه ۱۴۰۱/۱۲/۰۲ ساعت ۱۹ ↙️ مکان: میدان رسالت – موسسه آموزش عالی طلوع مهر
💢 در آستانه نشر تاریخ اجتماعی قم و حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) از دوره قاجاریه تا انقلاب اسلامی در نگارش کتاب بیش از هزار سند استفاده شده است و در شش‌صد صفحه آماده نشر است. عناوین اصلی کتاب – تاریخ اجتماعی قم – تاریخ سیاسی آستان مقدس – بازتاب تاریخ اجتماعی قم در آستان […]
در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی – غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. طول بنای عمارت بیش از هشتاد متر […]
قدمت: دوران سلجوقی ثبت: شماره ۲۱۳۸ در تاریخ آبان ۱۳۷۷ سلجوقیان در سال ۱۰۳۷ میلادی برابر ۴۱۵ شمسی با پادشاهی طغرل بیک شروع به حکومت کردند. آنان از ایران تا فراتر از مرزهای ترکیه و حدود چین حکومت می‌کردند. رشد زبان فارسی و فرهنگ و هنر فارسی از مهم‌ترین رویدادهای این دوره بوده است. جنگ‌های […]
اگر پیشنهاد ایجاد موزه هنرهای تزئینی مطرح می‌شود، بیانگر این موضوع نیست که تمام کاشی‌های بناهای تاریخی برچیده شود و در این موزه نگهداری شود! بیانگر این هم نیست که اگر تزئینات را خواستیم به موزه منتقل کنیم، فقط نام شاه قاجار یا آنچه را که به نظرمان ارزشمند است نگه داریم و مابقی کاشی‌های […]
با فاصله حدود سه کیلومتری قم و نزدیک جمکران در محوطه‌ای بزرگ و دارای دو ساختمان کوشک‌مانند واقع شده است. محوطه زیر بنای بقعه چهار ایوان با چهار حجره و غرفه‌ها و زوایا طرحی مربع به ابعاد ۱۲ در ۱۲ را تشکیل می‌دهد. سازه نیز مربع و به ارتفاع هفت متر دارای چهار شاه نشین […]
کاروانسرای صدرآباد، مربوط به دوره صفوی – قاجار است. این کاروانسرا در ۳۵ کیلومتری شهرستان قم، بخش مرکزی، بیرون روستای محمدآباد واقع شده است. این اثر در تاریخ ۶ آبان ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسرای صدرآباد دو حیاط (به جز حیاطی کوچک و […]
در “کتابچه تفصیل و حالات دارالایمان قم” از میرزا غلامحسین افضل الملک در وصف کهک می‌گوید: “در قریه کهک قاشق‌های خوب می‌تراشند و کوزه‌های نازک لطیف می‌سازند و آهنگری هم می‌کنند. ده بسیار معتبر بزرگی است.” امروز در کهک از آهنگری بالا با شتاب تصویر برداری کردم. پیشتر هم آن را دیده بودم. از صاحبش […]
نصرالله سلطانی‌نژاد (زاده ۱۳۱۵) کشتی‌گیر آزادکار ایرانی بود. او در مسابقات قهرمانی کشتی جهان ۱۹۶۱ که در ژاپن برگزار شد به مدال نقره دست‌یافت. اود ر تاریخ ۲۸ شهریور ماه سال ۱۳۵۵ شمسی در سن چهل سالگی وفات نمود و در قبرستان باغ بهشت شهر قم مدفون است. با تشکر فراوان از آقای علی سلطانی‌نژاد […]
نام دو خیابان قدیمی قم برگرفته از نام‌های باغ‌هایی است که پیشتر در محل آن خیابان‌ها بوده‌اند؛ از جمله خیابان صفائیه که برگرفته از نام باغی در همین خیابان بوده است. محمدتقی بیگ ارباب هنگام وصف باغات طرف قبله از این باغ با عنوان “باغ صفا” چنین یاد می‌کند: “به قدر شصت جریب است. الان […]
سه گونه مطلب در این کانال انتشار می‌یابد: یک. گزارش جلسات هفتگی بنیاد قم‌پژوهی و معرفی آثار بنیاد؛ دو. اطلاع‌رسانی منابع و آثار قم‌شناسی؛ سه. یادداشت‌های مرتبط با قم‌شناسی. یادداشت‌ها، اخبار، تصاویر و هر مطلبی را كه برای اعضای كانال مفید می‌دانید، با ذكر منبع و نام نویسنده برای ما ارسال كنید. ما را به […]
در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی – غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. طول بنای عمارت بیش از هشتاد متر […]
۱. اَدَسّی: از دستی؛ عمدا. ۲. اَدَسَّکی: از دستکی؛ عمدا. ۳. پابِرنه: پابرهنه؛ بدون کفش. ۴. پابِرنه وسط حرف کسی دویدن: کنایه از مداخله کردن دفعی در صحبت کسی. ۵. پابه‌در: کسی که بیشتر مایل به بیرون رفتن از خانه است. ۶. پا‌بیرون: اسهال. ۷. پا داشتن: توان حرکت داشتن. ۸. پاکَشه کردن: لنگان راه […]
کاروانسرای سنگی علی‌آباد کاروانسرای سنگی علی‌آباد (قلعه علی‌آباد) مربوط به دوره سلجوقیان (قرن پنجم ق) است و در شهرستان قم، بخش مرکزی، روستای علی‌آباد (کیلومتر شصت جاده قديم قم – تهران) واقع شده است. از آن‌جایی‌که در این محل چند سکه مغولی با قدمت مربوط به سده هفتم و هشتم هجری قمری کشف شده، احتمالاً […]
کوه خضر و سیزده بدر میرزا غلامحسین خان افضل الملک در “کتابچه تفصیل و حالات دارالایمان قم” هنگام وصف کوه خضر اشاره به گذراندن مردم قم در روز سیزده عید در این کوه دارد: “در بهار محل تماشای اهل قم آنجا است. به‌خصوص در روز سیزده عید. تمام این کوه از سنگ است. چند دره […]
از آنجا که نَسَب برخی واژه‌ها مشخص نیست، تنها بر اساس قیاس و نه استقرا، می‌توان به ریشهشناسی آنها پرداخت. هرچند قیاس نیز، قاعدتا باید معیارهای خود را به کار گیرد، بی‌گمان نتیجه آن، حدسی خواهد بود؛ با این حال، چه‌بسا همین حدسیات، زمینه ریشه‌‌یابی درست واژه‌ها را فراهم سازند. در این نوشتار، به ریشهشناسی […]
✅گزارش سی و ششم قم گردی 🔹ابوالفضل قیامی ۹۵/۱۲/۹ 🔹گذری بر محلات و گذر محله های قم قسمت پنجم “محله اسحاقیه و باغ سپند” اسحاقیه کجاست و چرا بدین نام شهرت یافته است ؟ شاید کمتر کسی از قمی ها ، حتی میانسالان بدانند که این محله کجاست و چرایی این نامگذاری را هم […]
✍️ سیدمحسن محسنی دیروز در محل ساختمان دانشگاه طلوع مهر، محفلی ادبی با حضور شاعران طنزپرداز قمی تشکیل و از حاضران با بُلبُلی قمی پذیرایی شد. در این مجلس استادان نامدار قمی از جمله عباس فرساد و محمد قاضی و ناصر فیض حضور داشتند. هنگامی که مهمانان مشغول خوردن بلبلی از دست بلبلی‌فروش سنتی بودند، […]
🔹احمد خامه یار عکس عبدالله میرزای قاجار @Ganjineh_channel در طول حدود یک سده گذشته، شهر تاریخی و کهن قم، بسیاری از میراث فرهنگی و بناهای تاریخی ارزشمند خود را، اعم از مدارس، زیارتگاه‌ها، آب‌انبارها و سایر بناهای تاریخی، از دست داده است. از جمله مهم‌ترین آثار تاریخی از میان رفته قم، بنای آرامگاهی یا زیارتگاه […]
💢 دفترِ خانه انصاف روستای ابرجس (۱۳۵۷)۳۷/۷/۱۳ – ۵۰/۱۱/۳۰ 🔹 سیدمحسن محسنی ۱۴۰۰/۰۴/۰۷ آنچه در تصویر مشاهده می‌کنید برگ‌های نخست و انتهایی دفتر خانه انصاف در روستای ابرجس قم است. از اواخر سال ۱۳۵۰ شمسی تا اواسط مهر ۲۵۳۷ شاهنشاهی (منسوخ) که برابر ۱۳۵۷ شمسی است. نکته جالب توجه و تعجب آور این است که […]
محمد جعفر سرقدی (جلد ششم شناختنامه قم) ابی دلف (ابودلف) ابی دلف سياح معروف عرب در سفرنامه خود تألیف شده در نیمه اول قرن چهارم هجری از شهر قم چنين ياد مي كند: … «بعد از آنجا قم است و آن شهر تازه ساز اسلامي است . در قم اثري از غير اعراب (اعاجم ) […]
به گزارش اسکان نیوز، با اجرای پروژه کنارگذر تهران‌قم پل قدیمی این منطقه در خطر تخریب قرار گرفته است. در مسیر قدیمی قم تهران یک پل تاریخی واقع شده که با احداث اتوبان تهران قم این پل از تردد وسایل نقلیه و آسیب‌های احتمالی در امان بود، اما به‌تازگی با اجرای طرح کنارگذر تهران‌قم وسایله […]
شفقناقم- چهارصد و بیستمین جلسه بنیاد قم پژوهی با عنوان «بررسی بنای شهرک امام خمینی و نقش مرحوم سید ابوالفضل تولیت» روز سه‌شنبه بیستم اردیبهشت ماه در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد. به گزارش شفقنا، محمدمهدی هادی‌به در ابتدا به نقش تاریخی خاندان تولیت در قم پرداخت و به طور ویژه نقش مرحوم سیدابوالفضل […]
مقابر سبز قم عکس: علی مقیمی ۱۴۰۰/۰۸/۲۷ آرامگاه خاندان صفی حاکمان قرن هشتم شهر قم. معماری کم‌نظیر تزیین شده با گچبری‌ها و نقوش بسیار زیبا.
