گزارش جلسه ۵۰۷ بنیاد قم‌پژوهی از بازدید محوطه باستانی قلی‌درویش و قلعه گبری جمکران 6 - اردیبهشت - 1403 آشنایی و معرفی هجدهمین اثر تاریخی قم 17 - فروردین - 1403 💢 گشتی در قم و روستاهایش به روزگار قاجاران دلیل نامگذاری خیابان صفائیه 17 - فروردین - 1403 گذشته، حال و آیندۀ قم در کانال بنیاد قم‌پژوهی 16 - فروردین - 1403 💢 عمارت قاضی بالا 16 - فروردین - 1403 💢 برخی واژه‌های مربوط به “دست و پا” در لهجه قمی 14 - فروردین - 1403
گزارش جلسه ۵۰۷ بنیاد قم‌پژوهی از بازدید محوطه باستانی قلی‌درویش و قلعه گبری جمکران حسین صادقی پژوهشگر تاریخ و فرهنگ قم درباره محوطه باستانی قلی‌درویش بیان کرد که نخستین مطالعات علمی باستان شناسی درباره جمکران (قلی‌درویش) در سال ۱۹۸۱ میلادی توسط کلایس آلمانی صورت گرفته و مقاله‌ای تحت عنوان خوراباد و جمکران از محوطه استقراری […]
کاروانسرای طرلاب کاروانسرای طرلاب مربوط به دوره سلجوقی – دوره صفوی است و در شهرستان قم، بخش سلفچگان، روستای طرلاب واقع شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده قم به طرف اراک واقع شده و بنایی است که به طول ۵/۸۷ متر و عرض ۲۸۰ متر است. کاروانسرای طرلاب از دو بنای چهار ایوانی […]
نام دو خیابان قدیمی قم برگرفته از نام‌های باغ‌هایی است که پیشتر در محل آن خیابان‌ها بوده‌اند؛ از جمله خیابان صفائیه که برگرفته از نام باغی در همین خیابان بوده است. محمدتقی بیگ ارباب هنگام وصف باغات طرف قبله از این باغ با عنوان “باغ صفا” چنین یاد می‌کند: “به قدر شصت جریب است. الان […]
درحال بارگذاری ...
۱. آلّاغوغوسی (غُغُسی): _کردن؛ بر پشت خوابیدن و قرار دادن کف دو پا روی سینه کودک و بلند کردن او با در دست گرفتن دو دست وی و تاب دادنش روی دو پا. [بازی] ۲. اَنگوش/اَنگوشت: اَنگُشت. ۳. ایواره: آرواره. ۴. بوک: زگیل. ۵. بَلبَله‌گوش: کسی که نرمه گوش‌های او آویران است. ۶. پاپِلّه: _ […]
در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر قم، در بخش کهک، نرسیده به روستای وشنوه دره زیبا و سرسبزی وجود دارد به نام دره سلیمان. این دره با ارتفاع ۱۸۳۵ متری در بیشتر اوقات برفی است و به دلیل تاریکی و سایه کوه‌ها، برف در زمان بارش انباشته می‌شود و به مرور زمان باز می‌شود. در […]
در صحن اتابکی، هنوز قسمت‌هایی به شکل اولیه خود باقی مانده است که اطلاعات زیادی را در خصوص تزئینات اصلی این صحن در اختیار ما قرار می‌دهد. امیدواریم مرمت این آثار در آینده، بدون دخل و تصرف باشد و مستندنگاری قبل از مرمت با اشل عکاسی انجام شود. رنگ‌های مورد استفاده در این آثار شامل […]
کاشی‌نبشتی متفاوت با اسامی پنج تن “الله محمد علی فاطمه حسن حسین” نحوه چینش جالب است. الله و محمد ص بر صدر است و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام به ترتیب در ردیف‌های بعدی است. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۳/۰۱/۰۸
کاروانسرای البرز مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان قم، بخش مرکزی، روستای البرز واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۰۸۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کامل بودن مجموعه، شامل کاروانسرا، مسجد، آب‌انبار، حمام، خانه اربابی و سر در ورودی باغ، […]
میان تزئینات قسمت‌های مختلف یک فضا، زبان مشترکی وجود دارد که در زمان مرمت باید به آن توجه شود؛ مثلا جزئیاتی که برای تزئین بال‌های پرندگان در قسمت‌های مختلف به کار می‌رود یا مقیاس و تناسبات رنگی بیانگر این ویژگی است. در صحن اتابکی و در قسمت‌هایی که با کاشی معرق و طرح‌های گره‌چینی تزئین […]
امروزه در فارسی رسمی برای نام بردن از درد اعضای بدن، ساخت “ترکیب اضافی مقلوب”، مانند: پادرد دل‌درد دندان‌‌درد زانودرد سینه‌درد کمردرد گلودرد معده‌درد به کار می‌رود، اما در لهجه قمی برای نام بردن از این دردها، ساخت “ترکیب اضافی (غیرمقلوب)” را به کار می‌برند: دردِ پا دردِ دل دردِ دندون دردِ زانو دردِ سینه […]
چهار فروردین با مادر و دایی که از تهران آمده بود از برخی جاهای قم دیدن کردیم؛ از جمله خانه قدیمی‌اشان که در کوچه هفت متری باجک جنب خانه مرحوم حسن شجاعی فرزند شجاع مداح بود. خواننده “نامه‌رسان نامه من دیر شد” و بسیاری از ترانه‌های دیگر از جمله “آبادان خرمشهر دو شهر جاودانه می‌مانند” […]
نام دو خیابان قدیمی قم برگرفته از نام‌های باغ‌هایی است که پیشتر در محل آن خیابان‌ها بوده‌اند؛ از جمله خیابان صفائیه که برگرفته از نام باغی در همین خیابان بوده است. محمدتقی بیگ ارباب هنگام وصف باغات طرف قبله از این باغ با عنوان “باغ صفا” چنین یاد می‌کند: “به قدر شصت جریب است. الان […]
سه گونه مطلب در این کانال انتشار می‌یابد: یک. گزارش جلسات هفتگی بنیاد قم‌پژوهی و معرفی آثار بنیاد؛ دو. اطلاع‌رسانی منابع و آثار قم‌شناسی؛ سه. یادداشت‌های مرتبط با قم‌شناسی. یادداشت‌ها، اخبار، تصاویر و هر مطلبی را كه برای اعضای كانال مفید می‌دانید، با ذكر منبع و نام نویسنده برای ما ارسال كنید. ما را به […]
در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی – غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. طول بنای عمارت بیش از هشتاد متر […]
سال نهم – بهار و تابستان ۱۳۸۶ شماره ۳۱ – ۳۲ نامه قم فصل‌نامه‌ای بود که حدود دو دهه با فراز و نشیب بردست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم منتشر می‌شد. مقالات و مطالب آن از نظر سطح یکسان نبود، اما در قحط بازار نشریات مربوط به قم‌شناسی، بسیار مغتنم بود و یکی […]
جدّ خاندان روحانی قم، سید محمدهادی روحانی، قم: مطالعات اسلامی نورالمهدی، ۱۴۰۲، ۸۱ ص.
گذرخان، سید محمدعلی ابطحی، تهران: ققنوس، چاپ اول، ۱۴۰۱، ۲۶۳ص. شاید در ادبیات جهان داستان‌های زیادی دربارۀ شخصیت‌های دینی و مذهبی و زندگی خصوصی‌شان نوشته شده باشد، اما در ایران کم‌تر این اتفاق افتاده است. گذرِ خان برای اولین‌بار به درون حوزۀ علمیۀ قم و نیز محافل و جلسات روحانیون سرک می‌کشد. رمان داستان پسری […]
🔸 موضوع: گزارشی از کتاب تازه انتشار یافته “تحولات فکری حوزه علمیه قم (۱۳۰۱ – ۱۳۵۷)” همراه با رونمایی از کتاب 🔹 با حضور: دکتر حجت‌الله علی‌محمدی مولف کتاب ↙️ زمان: سه‌شنبه ۱۴۰۱/۱۲/۰۲ ساعت ۱۹ ↙️ مکان: میدان رسالت – موسسه آموزش عالی طلوع مهر
💢 در آستانه نشر تاریخ اجتماعی قم و حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) از دوره قاجاریه تا انقلاب اسلامی در نگارش کتاب بیش از هزار سند استفاده شده است و در شش‌صد صفحه آماده نشر است. عناوین اصلی کتاب – تاریخ اجتماعی قم – تاریخ سیاسی آستان مقدس – بازتاب تاریخ اجتماعی قم در آستان […]
در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی – غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. طول بنای عمارت بیش از هشتاد متر […]
قدمت: دوران سلجوقی ثبت: شماره ۲۱۳۸ در تاریخ آبان ۱۳۷۷ سلجوقیان در سال ۱۰۳۷ میلادی برابر ۴۱۵ شمسی با پادشاهی طغرل بیک شروع به حکومت کردند. آنان از ایران تا فراتر از مرزهای ترکیه و حدود چین حکومت می‌کردند. رشد زبان فارسی و فرهنگ و هنر فارسی از مهم‌ترین رویدادهای این دوره بوده است. جنگ‌های […]
اگر پیشنهاد ایجاد موزه هنرهای تزئینی مطرح می‌شود، بیانگر این موضوع نیست که تمام کاشی‌های بناهای تاریخی برچیده شود و در این موزه نگهداری شود! بیانگر این هم نیست که اگر تزئینات را خواستیم به موزه منتقل کنیم، فقط نام شاه قاجار یا آنچه را که به نظرمان ارزشمند است نگه داریم و مابقی کاشی‌های […]
با فاصله حدود سه کیلومتری قم و نزدیک جمکران در محوطه‌ای بزرگ و دارای دو ساختمان کوشک‌مانند واقع شده است. محوطه زیر بنای بقعه چهار ایوان با چهار حجره و غرفه‌ها و زوایا طرحی مربع به ابعاد ۱۲ در ۱۲ را تشکیل می‌دهد. سازه نیز مربع و به ارتفاع هفت متر دارای چهار شاه نشین […]
کاروانسرای صدرآباد، مربوط به دوره صفوی – قاجار است. این کاروانسرا در ۳۵ کیلومتری شهرستان قم، بخش مرکزی، بیرون روستای محمدآباد واقع شده است. این اثر در تاریخ ۶ آبان ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسرای صدرآباد دو حیاط (به جز حیاطی کوچک و […]
در “کتابچه تفصیل و حالات دارالایمان قم” از میرزا غلامحسین افضل الملک در وصف کهک می‌گوید: “در قریه کهک قاشق‌های خوب می‌تراشند و کوزه‌های نازک لطیف می‌سازند و آهنگری هم می‌کنند. ده بسیار معتبر بزرگی است.” امروز در کهک از آهنگری بالا با شتاب تصویر برداری کردم. پیشتر هم آن را دیده بودم. از صاحبش […]
نصرالله سلطانی‌نژاد (زاده ۱۳۱۵) کشتی‌گیر آزادکار ایرانی بود. او در مسابقات قهرمانی کشتی جهان ۱۹۶۱ که در ژاپن برگزار شد به مدال نقره دست‌یافت. اود ر تاریخ ۲۸ شهریور ماه سال ۱۳۵۵ شمسی در سن چهل سالگی وفات نمود و در قبرستان باغ بهشت شهر قم مدفون است. با تشکر فراوان از آقای علی سلطانی‌نژاد […]
نام دو خیابان قدیمی قم برگرفته از نام‌های باغ‌هایی است که پیشتر در محل آن خیابان‌ها بوده‌اند؛ از جمله خیابان صفائیه که برگرفته از نام باغی در همین خیابان بوده است. محمدتقی بیگ ارباب هنگام وصف باغات طرف قبله از این باغ با عنوان “باغ صفا” چنین یاد می‌کند: “به قدر شصت جریب است. الان […]
سه گونه مطلب در این کانال انتشار می‌یابد: یک. گزارش جلسات هفتگی بنیاد قم‌پژوهی و معرفی آثار بنیاد؛ دو. اطلاع‌رسانی منابع و آثار قم‌شناسی؛ سه. یادداشت‌های مرتبط با قم‌شناسی. یادداشت‌ها، اخبار، تصاویر و هر مطلبی را كه برای اعضای كانال مفید می‌دانید، با ذكر منبع و نام نویسنده برای ما ارسال كنید. ما را به […]
در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی – غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. طول بنای عمارت بیش از هشتاد متر […]
۱. اَدَسّی: از دستی؛ عمدا. ۲. اَدَسَّکی: از دستکی؛ عمدا. ۳. پابِرنه: پابرهنه؛ بدون کفش. ۴. پابِرنه وسط حرف کسی دویدن: کنایه از مداخله کردن دفعی در صحبت کسی. ۵. پابه‌در: کسی که بیشتر مایل به بیرون رفتن از خانه است. ۶. پا‌بیرون: اسهال. ۷. پا داشتن: توان حرکت داشتن. ۸. پاکَشه کردن: لنگان راه […]
کاروانسرای سنگی علی‌آباد کاروانسرای سنگی علی‌آباد (قلعه علی‌آباد) مربوط به دوره سلجوقیان (قرن پنجم ق) است و در شهرستان قم، بخش مرکزی، روستای علی‌آباد (کیلومتر شصت جاده قديم قم – تهران) واقع شده است. از آن‌جایی‌که در این محل چند سکه مغولی با قدمت مربوط به سده هفتم و هشتم هجری قمری کشف شده، احتمالاً […]
کوه خضر و سیزده بدر میرزا غلامحسین خان افضل الملک در “کتابچه تفصیل و حالات دارالایمان قم” هنگام وصف کوه خضر اشاره به گذراندن مردم قم در روز سیزده عید در این کوه دارد: “در بهار محل تماشای اهل قم آنجا است. به‌خصوص در روز سیزده عید. تمام این کوه از سنگ است. چند دره […]
از آنجا که نَسَب برخی واژه‌ها مشخص نیست، تنها بر اساس قیاس و نه استقرا، می‌توان به ریشهشناسی آنها پرداخت. هرچند قیاس نیز، قاعدتا باید معیارهای خود را به کار گیرد، بی‌گمان نتیجه آن، حدسی خواهد بود؛ با این حال، چه‌بسا همین حدسیات، زمینه ریشه‌‌یابی درست واژه‌ها را فراهم سازند. در این نوشتار، به ریشهشناسی […]
«اعداد در ادبیات شفاهی مردم دستجرد کهک قم»، نوشتۀ آقای مصطفی جعفرزاده. اعداد در ادبیات شفاهی مردم دستجرد کهک قم
سیدمحسن محسنی ۱۴۰۰/۰۲/۰۶ 💢 نشریه دبیرستان حکیم نظامی قم شماره ۳ بهمن ۱۳۲۵ تنها یک نسخه از این نشریه در موزه دبیرستان نگهداری می شود.
تصویری از گذرنامه حاج شیخ عباس قمی “عالم بزرگ دینی و مولف مفاتیح الجنان” @kashanonlinechannel
⏪ بی توجهی به آثار تاریخی روستای طینوج 📣 مجموعه فرهنگی تاریخی طینوج یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در قم است که قدمت آن مربوط به صفویه ـ قاجاریه است. #گزارش_خبری از امینی 🎤
🔹سیدمحسن محسنی زندگینامه آیت‌الله حاج میرزا مهدی فیض قمی 💠 بیت مرجعیت و خانه تاریخی و باشکوه خاندان فیض قمی خاندان فیض قمی یکی از خاندان‌های سرشناس و موثر در تاریخ و تحولات حدودا دویست ساله اخیر قم‌اند. ورود این خاندان به قم به زمان واگذاری تولیت مقبره فتحعلی شاه به میرزا محمد علی […]
@jafarian1964 صحن اتابکی، صحنی که میرزا علی اصغر خان اتابک اعظم ساخت. تصویر از ۱۳۲۳ ش از سالنامه پارس.
✅صله رحم، محور شب یلدای قمی‌ها یکی از اساتید قم پژوهی با بیان اینکه در گذشته کرسی ها گرمابخش محافل شب یلدایی قم بوده است، گفت: صله رحم و احترام به بزرگترها دو محور و عنصر مهم در شب های یلدای ایرانیان است. استاد ابوالحسن گرامی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا در […]
✍️ سیدمحسن محسنی قم از دیدگاه شهرنشینی با دو آسیب عمده روبه‌روست و متاسفانه با وجود هزینه‌ها و خسارات و صدمات کلانی که بر انسان ساکن در قم و کالبد شهر تحمیل کرده‌اند، کوشش بایسته‌ای در رفع هیچ کدام از آنها صورت نگرفته است. این دو آسیب این‌ها است: یک. صدای تولیدشونده در محیط؛ دو. […]
💢 تالاب مُرّه نمای عروسِ زیبای ایران، دماوند با شکوه از تالاب مره قم دیده می‌شود. 🔹 مهدی ملک‌‌صادقی ۱۴۰۰/۰۱/۲۱
